+

• ورجمکرد
• ساختار کالبدی ورجمکرد
• منابع :
• ================
• ورجمکرد

  مشهورترین و نخستین شهر آرمانی در دوران اساطیری، شهر ورجمکرد است که اشارات ملموسی درخصوص کالبد آن در اوستا صورت گرفته است، لذا خصوصیات کالبدی این شهر به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.

  ورجمکرد علاوه بر اینکه نخستین آرمانشهر ایرانی است، تنها شهری است که به وجه کالبدی آن در منابع مختلف توجه بیشتری شده است.

  ورجمکرد، نام پناهگاهی زیرزمینی و بزرگ است که جم یا جمشید به فرمان اهورامزدا آن را به شیوه‌ای که بندبند آن در وندیداد اوستا مشخص شده، بنا کرد تا در برابر تغییرات جوی آینده و زمستان سخت و کشنده ای که در راه بود، مردمان و جانوران به آن پناه جویند. در این نوشته، از سوی اهورامزدا طرحی به جمشید دستور داده شد که میتوان آن را یکی از کهنترین نمونه‌های شهرسازی در فرهنگ بشری دانست.

  پروفسور مری بویس معتقد است که طرح و ساختمان (ور) جمشید معمایی است که گشوده نشده است اما در تحقیقی با عنوان  اندیشه شهرسازی در نخستین شهر اسطوره‌ای ایران ‌ سعی در گشودن این معما میشود.
  در این تحقیق نخست احکام مندرج در داستان جمشید در اوستا استخراج و سپس فرضیات مربوط به هر یک از احکام ارائه میشود، آن گاه گزینه‌های مختلفی برای ترسیم احکام و فروض طرح می‌گردد و در نهایت نیز از احکام یا فروض نتیجه‌گیری میشود.
  پس از مراحل فوق الذکر، از نتیجه گیریهای مختلف جمع بندیهایی به عمل می آید و نقشه احتمالی آبادی نخستین ورجمکرد ترسیم میشود.

  در تحقیق مذکور یازده حکم کالبدی استخراج شده است و برای هر حکم فروض و نتایجی ارائه شده اما در اینجا تنها به احکام اشاره شده و استنتاجات کالبدی ناشی از احکام مطرح می گردد :

  حکم اول: فضای شهر چهارگوش (مربع) و هر چهار ضلع آن با یکدیگر برابر باشد.

  حکم دوم: زمین به سه قسمت تقسیم شود.

  حکم سوم: مجموعاً ۱۸ گذرگاه در شهر ایجاد شود، به طوری که ۹ گذرگاه در بالای شهر، ۶ گذرگاه در وسط، و ۳ گذرگاه در پایین شهر ایجاد گردد. در اینجا گذرگاه همان محله فرض شده است و این امر یعنی استنباط محله از گذرگاه یا خیابان در برخی منابع دیگر نیز آمده است.

  احکام چهارم و پنجم: اندازه جمعیت و آبادی و نحوه توزیع آن را در سه بخش مشخص کرده است. در این آبادی مجموعاً ۹۰۰/۱ زوج (خانوار) اسکان می یابند که از این تعداد ۰۰۰/۱ زوج در قسمت بالا، ۶۰۰ زوج در قسمت میانه و ۳۰۰ زوج در قسمت پائین ساکن می‌شوند.

  حکم ششم: نیز به ایجاد آبراهه و جاری ساختن آب در آن اشاره دارد.