آشنایی با کویر لوت

موقعیت و شاخص‌های کلی دشت لوت

• دشت لوت محدوده‌ای است بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان
• دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد.
• حد شمالی آن در حد مدار ۳۲ درجه و حد جنوبی در حد مدار ۲۸ درجه .است
• وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود ۱۷۵ هزار کیلومتر مربع (یک دهم مساحت کشور)
• طول آن از شمال به جنوب حدود ۹۰۰ کیلومتر و غرب به شرق حدود ۳۰۰ کیلومتر است
• پست‌ترین نقطه دشت لوت ۱۹۰ متر از سطح دریا است(لوت مرکزی)
• دشت لوت جایگاه رخداد زمین لرزه‌های بزرگ و مهمی بوده است
• در پای کوه‌های مشرف به کویر بزرگ لوت آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش ز میلاد مسیح مشاهده شده (ماخذ شماره ۲)
• بزرگ‌ترین ناحیه جمعیتی دشت لوت «شهداد» که در گذشته‌های دور به آن خبیص می‌‌گفتند.
• دره سیرچ و ناحیه مسکونی آن به همین نام یکی از زیباترین چشم اندازهای سر سبز حاشیه این دشت اسرار آمیز است.

پدیده‌های جالب

اشکال شگفت انگیز دشت لوت در واحدهای جغرافیایی آن

دشت لوت نمایشگاهی طبیعی از شگفت انگیزترین عوارض بیابانی دنیا است نظیر:

• بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان.. منطقه کلوتها از دور به خرابه‌های شهری بزرگ می‌‌ماند که توصیف‌های گونان از آن شده است نظیر: شهر خیالی و یا شهر لوت
• مرتفع‌ترین هرمهای ماسه‌ای دنیا در لوت است. مرتفع‌ترین هرم‌های شناخته شده دنیا حداکثر ۳۰۰ متر ارتفاع دارند (لیبی) اما در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها گاه به ۴۸۰ متر هم می‌‌رسد.
• ۴۰ مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد .
• پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوده‌ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام حوانده می‌شود
• دشت‌هایی از گدازه‌های بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»
• پهنه‌های شنی مواج
• بزرگ‌ترین نبکاهای جهان تپه‌های شنی پوشیده از گیاه (نبکا‌ها) که یکی از شگفتی‌های همزیستی خاک و آب و گیاه است. این نبکاها به گلدان بیابان نیز نامیده شده‌اند.
• مرتفع‌ترین ربدوها ((Rebdou (ربدو‌ها مشابه نبکاها با ابعاد بزرگ‌تر شکل‌های پیچیده‌تر در لوت غربی می‌‌باشند.)
• پهنه‌هایی به شکل چندضلعی‌های متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین است
• کویر پاشتری، سطح این نوع زمین‌ها اینطور بنظر می‌‌رسد که پس از بارنگی زیاد خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته اند.
• هامادا Hammada دشت‌هایی از ریگ، شن و پوشیده از خاک‌های ریگی که فاقد گیاه است

واحدهای جغرافیایی دشت لوت

دشت لوت به سه واحد جغرافیایی تقسیم شده است:

یک – لوت شمالی :

از عناصر ریگ، شن و ماسه تشکیل شده است و حد جنوبی آن را بریدگیهای نا منظم مشرف به چاله «رود شور بیرجند» تشکیل می‌‌دهد. ناهمواری‌های ماسه‌ای به شکل سفره‌های ماسه‌ای در آن وجود دارد.

دو – لوت مرکزی

شگفت انگیزترین قسمت دشت لوت است. در قسمت‌های شرقی لوت مرکزی تپه‌ها و توده‌های عظیم و بهم پیوسته ماسه‌ای قرار گرفته و سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط ۵۲ کیلومتر وطول متوسط ۱۶۲ کیلومتر در لوت پوشانده است.

بخشی از ناهمواری‌های لوت مرکزی دارای پوشش گیاهی بوده و بخش غربی آن فاقد پوشش گیاهی است.