+

بخشی از متن : 

چکیده

عنوان : بررسی موانع عدم راه‌اندازی بورس الکترونیک در بازار سرمایه ایران

موضوع : امروزه بحث تجارت الکترونیکی در صدر اولویت‌های سازمان‌های متفاوت قرار گرفته است. هر سازمانی که به EC توجه لازم را نداشته باشد در کوتاه‌مدت با کاهش سودآوری و در بلندمدت با احتمال حذف حیات خود روبرو می‌گردد، لذا برنامه‌ریزی جهت بکارگیری EC یکی از اقدامات استراتژیک سازمانها می‌باشد. برای راه اندازی بورس الکترونیک ما نیازمند داشتن پیش‌نیازهای تجارت الکترونیک در کشور می‌باشیم.بنابراین برای دستیابی به این امر بایستی زیرساختهای آن از طریق وزارت فناوری اطلاعات وارتباطات تأمین شود.

وقتی خیلی از خرید و فروش‌ها در محیط الکترونیکی صورت می‌گیرد اگر ما نتوانیم در این عرصه وارد و از این محیط استفاده کنیم، فرصتهای زیادی را از دست می‌دهیم. این بدان معناست که باید لوزام حلقه بزرگ تجارت الکترونیکی را سازمان بدهیم. لوازم تجارت الکترونیکی در چند بخش تفکیک می‌شود. بخشی برمی‌گردد به زیرساختها اعم از فنی، نیروی انسانی، حقوقی و قضایی و بخشی بر می‌گردد به لجستیک که در این بحث گمرک، حمل و نقل و بانکداری را می‌بینیم. اما در این میان بانکداری الکترونیکی دارای نقش خاصی است.

کلمات کلیدی: بورس الکترونیکی، موانع، بازار سرمایه ایران

.

مقدمه :

ایجاد و توسعه بانکداری الکترونیکی مستلزم برخورداری از برخی زیرساختهای مناسب اقتصادی و اجتماعی است. بنابراین برای توسعه و گسترش مناسب بانکداری الکترونیکی و تجارت الکترونیکی درکشور باید نسبت به ایجاد زیرساختهای مناسب مخابراتی، امنیت درتبادل اطلاعات، تدوین قوانین و مقررات حقوقی مناسب، بسترسازی فرهنگی و آشنانمودن مردم و بنگاههای اقتصادی با مزایای تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی و تسریع در شکل‌گیری دولت الکترونیکی بطور جدی اهتمام ورزید.

با بررسی موانع عدم راه‌اندازی بورس الکترونیک در بازار سرمایه ایران شاید بتوان به این مسئله پرداخت که چرا در عصر تجارت الکترونیک، ساخت و راه‌اندازی مکانهای فیزیکی برای انجام معاملات صورت می‌گیرد.

یکی از مهمترین گامها در برنامه‌ریزی EC شناسایی موانع بکارگیری EC در سازمان و ارایه راهکارهای اجرایی برای رفع آنها می‌باشد. در این راستا در این تحقیق به شناسایی موانع بکارگیری بورس الکترونیک در بازار سرمایه ایران و ارایه راهکارهای اجرایی برای رفع آنها پرداخته شده است. برای شناسایی این موانع و ارایه راهکارهای اجرایی از دو جامعه آماری استفاه شده است. دسته اول شامل کارشناسان و متخصصان شاغل و آشنا با EC در سازمان بورس و واحدهای کارگزاری می‌باشند. دسته دوم شامل خبرگان داخلی EC و IT می‌باشد که با تعداد ۹ نفر شناسایی شدند. داده‌های لازم برای شناسایی موانع از جامعه اول از طریق یک پرسشنامه ۴۱ سوالی جمع‌آوری شد و برای ارایه راهکارها از طریق مصاحبه با خبرگان استفاده شد. از آنجا که در جامعه اول از آمار استنباطی، ضریب همبستگی و محاسبه رگرسیون برای رد و یا تایید فرضیات استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق در بازار سرمایه ایران موانع در ۳ طبقه شناسایی شدند. این موانع عبارتند از: مخابراتی (اینترنت)، بانکداری الکترونیکی، فنی، حقوقی و فرهنگی. رتبه‌بندی این موانع براساس تحلیل واریانس به ترتیب از بیشترین مانع تا کم‌ترین مانع به صورت ۱- عدم توسعه بانکداری الکترونیک ۲- عدم توسعه مخابراتی (اینترنت)، زیرساخت فنی و موانع فرهنگی ۳- فقدان زیرساختار حقوقی و قانونی می‌باشد.

۱) سوالات و فرضیات تحقیق

در تحقیق حاضر یک سؤال مطرح می‌شود:

چه عواملی سبب فقدان بورس الکترونیک در بازار سرمایه ایران شده است؟

براساس سوال تحقیق پنج فرضیه مطرح می‌شوند :

۱- عدم توسعه خدمات مخابراتی از جمله اینترنت باعث فقدان بورس الکترونیکی در بازار سرمایه است.

۲- عدم توسعه بانکداری الکترونیکی باعث فقدان بورس الکترونیکی در بازار سرمایه است.

۳- فقدان زیرساختهای امنیتی و فنی لازم مانع از بکارگیری بورس الکترونیکی در بازار سرمایه است.

۴- فقدان زیرساختهای قانونی و حقوقی لازم در حوزه تجارت الکترونیکی مانع از بکارگیری بورس الکترونیکی در بازار سرمایه است.

۵- فقدان زیرساختهای فرهنگی لازم درکشور مانع از بکارگیری بورس الکترونیکی دربازار سرمایه ایران است.

۲) قلمرو تحقیق

از لحاظ قلمرو موضوعی، تحقیق حاضر بورس الکترونیک و موانع عدم راه‌اندازی آن را در سال ۸۴ بررسی می‌کند و نیز از نظر قلمرو مکانی پرسشنامه این تحقیق جهت بررسی و آزمون فرضیات در سازمان بورس و ۶۷ واحد کارگزاری آن در سطح شهر تهران توزیع گردیده است.

۳) بازار سرمایه

گسترش رو به افزون دنیای صنعت و تکنولوژی از دهه ۱۹۷۰ به بعد متفکرین اقتصادی و مالی جهان برآن داشت تا نسبت با گسترش بازارهای مالی به منظور تأمین سرمایه مورد نیاز بخش صنعت اقدام نمایند، لذااز آن ایام دامنه فعالیتها در بازار سرمایه بخصوص از لحاظ تدوین ابزارهای نوین مالی جهت جذب نقدینگی گسترده گشت. در دهه ۱۹۷۰ عمده ترین ابزار میان مدت مالی. وام سندیکای بانکها بود. در خلال دهه ۱۹۸۰ ابزار دیگری مانند اوراق قرضه با نرخ شناور وپاره ای اوراق بهادر دیگر توسعه یافت ودر برخی موارد حتی جانشین وام سندیکای بانکها شد. درسالهای اخیر، تنوع این ابزارها تا بدانجا رسیده است که بنگاههای اقتصادی زمانیکه می خواهند ازطریق بازار سرمایه اقدام به تأمین وجوه مورد نیاز خود نمایند ، برای انتخاب ابزار مناسب خود از مدلهای پیشرفته و نسبتاً پیچیده‌ای استفاده می‌نمایند. (کیا، ۱۳۸۳)

بازارهای سرمایه که از جمله بازارهای پولی و مالی هستند بطورکلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• بازارهای رسمی FORMAL MARKETS
• بازارهای غیررسمی INFORMAL MARKETS

در بازارهای رسمی برخلاف بازارهای غیررسمی ، ضوابط و مقررات مدونی وجود دارد که با استفاده از آنها همواره نظارتهای لازم برروی فعالیتها اعمال می شود. با توجه به ساختار اقتصاد کلان کشورها، این بازارهای رسمی در کشورهای مختلف به دو گونه می باشند:

الف) نظام پایه بانکی: درکشورهائی که بازار سرمایه آنها متکی براین نظام می باشد، علاوه بر بانکها، نهادهای مالی دیگری نیز شامل موسسات قراردادی (Contractual Institutions) مثل شرکتها بیمه، صندوق‌های بازنشستگی، سازمان تأمین اجتماعی وغیره وهمچنین موسسات مالی واعتباری غیر بانکی فعالیت دارند. در این بازارها بانکها وموسسات غیربانکی فوق الذکر بعنوان واسطه جریان مالی را هدایت می کنند ودر عمل سیستم غیرمستقیم نظام مالی دراین بازارها حاکم است.

ب) نظام پایه اوراق بهادار: درکشورهائی که بازار سرمایه آنها متکی براوراق بهادار می باشد. نظام مالی دارای یک سیستم مستقیم است در این نظام وجوه از چهار طریق مستقیماً جذب و هدایت می‌گردد:

• بورس اوراق بهادار
• بازار فرابورس
• بازار پذیره نویسی خارج از بورس
• شرکتهای سرمایه گذاری

لذا بورس اوراق بهادرvSecurites Exchange یک بازار رسمی و سازمان یافته است که با هدف متمرکز نمودن سرمایه‌ها و

قرار دادن آنها در مسیر اهداف توسعه‌ای بوجود آمده است. این سازمان با استفاده از منابع مالی درجریان و پس‌اندازهای مردم، امکانات سرمایه گذاری را بوجود آورده وهمچون پل واسطه، تولید را با جریانات نقدی موجود پیوند می‌دهد. مالکیت امکانات و تأسیسات درآمد ساز کشور در اختیار بخش وسیعیی را می‌گردد. مضافاً با تزریق وجوه در صنعت و خدمات، موجبات افزایش نرخ تولید سرانه، سطح اشتغال و لذا درآمد سرانه را در کشور پدید می‌آورد.

بورس اوراق بهادر بطور کلی به عنوان ابزار اقتصادی مناسب برای سه دسته از استفاده کنندگان بحساب می‌آید:

الف) دولت و پخش دولتی: جذب نقدینگی سرگردان توسط دولت از طریق بورس، نه تنها اثرات ضد تورمی خود را در اجرای سیاستهای پولی دارد بلکه با کاهش درصد مشارکت دولت در بنگاههای تولیدی و اقتصادی فشار تأمین نقدینگی شرکتها بربودجه کل کشور کاهش می‌یابد و لذا دستیابی به تعادل در سیستم اقتصادی و تولیدی کشور آسان تر می‌گردد.

ب) شرکتها: شرکتها با پدیرش در بورس می تواند از یک منبع ارزان قیمت وسریع در تأمین وجود به هنگام نیاز برخوردار کردند، مضافاً ازمزایای دیگری منجمله معافیت مالیاتی ، افزایش سطح تسهیلات دریافتی از بانکها، استفاده ازمعیاری مناسب جهت مقایسه شرکت با سایر شرکتها در صنعت مشابه ، اصلاح ساختار مالی و اقتصادی و … نیز برخوردار خواهند بود.

ج) سرمایه‌گذاران: بورس اوراق بهادار مکانی است که می تواند زمینه سرمایه‌گذاری برای هر نوع اندوخته و پس‌انداز و بهر میزانی وابسته به توان فراهم سازد، لذا هم می‌تواند جوابگوی سرمایه‌گذاران جزء و کوچک باشد و هم نیازهای آندسته از سهامداران که به قصد حضور در هیئت مدیره شرکتها اقدام به مشارکت می‌نمایند را پاسخگو باشد. مضافاً قابلیت تبدیل به نقدینگی برای سرمایه‌گذاری بنحو احسن وجود دارد حال آنکه بهای اوراق سهام شرکتهای خارج از بورس قابل اندازه گیری نبوده و گاهاً بطور کلی این قابلیت وجود ندارد. (کیا، ۱۳۸۳)

بورس: بخش مالی اقتصادی هر کشور تامین‌کننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب می‌شود که به دو بخش تقسیم می‌گردد

بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره می‌شود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است. بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مولد می‌باشد .

بورس یک نهاد سازمان یافته‌ای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می‌شود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف چندگانه‌ای را برعهده دارد.

کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایه‌ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .

تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر می‌گردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت می‌گیرد.(کیا، ۱۳۸۳)

۴) توسعه بازار سرمایه ایران

در جریان تدوین لایحه برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی ج.ا.ایران، محور بلندمدت‌تر توسعه بازار سرمایه، توسعه الکترونیک بازار است. در حقیقت شرکت‌های کارگزاری با توسعه شبکه الکترونیک معاملات می‌توانند زمینه‌ساز توسعه گسترده دامنه دسترسی شهروندان به بازار سرمایه باشند. هم‌اکنون شبکه الکترونیک داد و ستد سهام از سوی شرکت کارگزاری بانک توسعه صادرات ایران راه‌اندازی شده است. این شبکه در مدت کوتاهی که از آغاز کار آن گذشته توانسته تعداد نسبتاً زیادی مشتری جلب کند. امیدواریم شرکت‌های کارگزاری دیگر نیز با توسعه شبکه‌های مشابه در جهت توسعه بیشتر داد و ستد الکترونیک در بازار گام بردارند. (کهزادی، ۱۳۸۲)

مشتریان بانک توسعه صادرات ایران در سراسر جهان می‌توانند از طریق اینترنت اقدام به خرید و فروش سهام بورس ایران نمایند. با راه‌اندازی بورس الکترونیک از سوی بانک توسعه صادرات ایران، خرید و فروش سهام مورد معامله در بورس تهران از طریق اینترنت در کشور امکان‌پذیر شد.

با توجه به اینکه یکی از عوامل موثر در توسعه اقتصادی، توسعه بازار سرمایه است و این موضوع مورد توجه دولت و مجلس شورای اسلامی قرار گرفته و در برنامه های اقتصادی کشور نیز برآن تاکید شده است، این بانک با کمک به توسعه این بازار و تسهیل دسترسی عموم مردم به بازار سرمایه، اقدام به ارائه خدمت ویژه کرده است.

هرگونه کمک به توسعه بازار سرمایه الکترونیک و تسهیل دسترسی عموم مردم به این بازار نقشی مستقیم در توسعه اقتصادی کشور و بنگاه‌های اقتصادی فعال در آن خواهد داشت.

اکنون خرید و فروش سهام بورس‌های معتبر دنیا از طریق اینترنت امکان پذیر است و مردم ایران نیز حق دارند بتوانند از این نوع خدمات بهره‌مند باشند، به همین منظور بانک توسعه صادرات ایران این خدمت جدید را به مشتریان خود ارائه کرده است. (کهزادی، ۱۳۸۲)

۵) بورس الکترونیکی

ایده کامپیوتری کردن بازار و تجارت محبوبیت خاصی میان عموم دارد. زیرا جادوی الکترونیکی مدرن اینطور تصور شده که می‌تواند سفارشات را در جایی که مردم در حال فریاد زدن و موج زدن و دویدن در سکوی تجاری هستند به طور مؤثر و آرام اداره نماید. این پدیده زمینه‌ای از تکنولوژی را دربردارد که در دهه آخر قرن بیستم بسیار مورد استفاده و مناسب است. زمان در سکوهای تجاری بسیار محدود است. عملکرد سکوهای تجاری بستگی به مردمی دارد که آنجا حضور پیدا می‌کنند و این افراد دارای بنیه‌ای محدود هستند و نمی‌توانند یک روز کاری معمولی به آسانی عمل کنند. می‌توان گفت اشتیاق طبیعی افراد در این بازارها سبب دگرگونی شدید قیمتها نسبت به درصد کل قیمت‌ها می‌شود و این هم سبب می‌شود تا هر پیشرفت قابل توجه در ساعتها تجاری و تحت ساعتهای عادی کاری متوقف شود.

بازارهای الکترونیکی تجاری پیشرفتی برای آینده محسوب نمی‌شوند. آنها در بازارهای مختلف که در حال کارکردن هستند موجودند این تکنولوژی کاملاً شناخته شده است و موانع تکنولوژیکی که از میان برداشته شوند تعدادشان اندک است. کامپیوتری کردن کامل تجارت یک واقعیت خواهد بود.

قبول این واقعیت که کامپیوتری کردن تجارت امری است قریب الوقوع زیرا اولاً تکنولوژی امروزه وجود دارد و دوماً تجارت جهانی درحال پیشرفت و افزایش است، امری است که باید مورد آزمایش و بررسی قرار گیرد. تا زمانیکه برنامه‌های الکترونیکی در بازار سهام نیویورک و دیگر بازارهای کنونی جانشین نشود، موانع سخت برسرجای خود باقی خواهد ماند. تجارت الکترونیکی سهام به طور کامل بی نقص توسعه خود را آرام و در طول دهه و یا مدت زمان بیشتر نشان می‌دهد. (۲۰۰۱، Freund W.C.، ص۸۷)

۱-۵) اطلاعات تجاری

همه سفارشات محدود خرید و فروش باید از نظر قیمت و زمان مورد اطمینان و ثابت شده باشند. تاجران باید بدانند که سفارشات آنان قبل از دیگران اعمال می‌شود یعنی قبل از سفارشات دیگر که ممکن است سفارشاتشان بعداً و با قیمتهای نامطلوب انجام می‌گیرد. بورس نیویورک دفاتر قیمت سفارشات محدود خود را کامپیوتری کرده است، دفاتری که در حقیقت توسط متخصصین به صورت دستنویس تنظیم می‌شد و از دسترس بازار به دور بود. اما تمایل به سفارشات رسمی از پیش معامله شده، سبب تحصیل یک ریسک به بخش بازار می‌شود، خصوصاً اگر سیستم‌های مبادلاتی کامپیوتری شده خیلی سخت با هم رقابت کنند. زمانی که رقابت سفارشات برای سرمایه‌گذاران نفع دارد، رقابت در بازارهای دیگر ممکن است سبب بدتر شدن قیمت‌ها شود.

سیستم‌های تجاری جهانی باید برای تجار و دلالان، ترمینالهایی را در سراسر جهان ایجاد کنند. رئوترز (Reuters) از این جهت از موقعیت‌ خوبی برخوردار است و ترمینالهای خود را در دفاتر در ۱۲۰ کشور تأسیس کرده است. اما سیستم‌های ضمانتی مبادلاتی می‌توانند از طریق ترمینال‌های موجود در فروشنده‌ها، اطلاعات منتشر کنند و این اطلاعات از بورس نیویورک که اکنون اطلاعات تجاری را در سراسر جهان منتشر می‌کند بیشتر است.

یک سیستم‌ تجاری الکترونیکی باید از نظر تکنولوژیکی فوق‌العاده باشد و ۱۰۰ درصد هم قابل اطمینان و دارای سیستم‌های Back-up تا از پس نقص‌ها برآید. یک دلیل برای تأخیر در عملکرد Globex گلوبکس، این است که اگر معاملات به طور مطلوب انجام نگیرد و یا اگر سیستم‌ها ناگهان در شکسته شوند سبب اغتشاش در تعهدات برای مشتریان خواهد شد. (۲۰۰۱، Freund W.C.، ص۹۶)

۲-۵) تکنولوژی شناخته شده

اگر شکی در مورد امکان خودکارسازی تجارت سهام وجود دارد، فقط کافی است نگاهی به دیگر بازارهای مالی انداخت. در سال ۱۹۸۱، رئوترز، سرویس خرید و فروش مونیتوری خود را جهت معاملات خارجی که اکنون حدود ۲۵۰ بیلیون دلار تخمین زده می‌شود، راه‌اندازی کرد. فروشنده دیگر سهام کُترون (Quotron) مهارتهای الکترونیکی را برای معاملات خارجی و امنیت درآمدهای تثبیت شده، به سوی پیشرفت سوق می‌دهد. تمام این سیستم‌های الکترونیکی در طول ساعات عادی تجارت عمل می‌کند. (۲۰۰۱، Freund W.C. ، ص۸۹)

۳-۵) بورس نیویورک

مدیریت بورس نیویورک به این نتیجه رسیده که روزهای سکوهای تجاری در حال تمام شدن است. عملکرد چنین بازارهایی بستگی به انسانهایی دارد که تواناییها و بنیه آنها محدود است و نمی‌توانند یک روز کاری معمولی عملکردی راحت داشته باشند. در نتیجه هر گونه توسعه چشمگیر در یک روز عادی تجاری بسیار سخت و گران خواهد شد. (۲۰۰۱،Freund W.C.، ص۸۸)

۴-۵) بورس نیوزلند

مهمترین قسمت معرفی تجارت حقوقی و ایمن نیوزلند همان بورس نیوزلند (NZSE) است. این بازار شرکتی است که تحت افزایش خاصی جهت اداره تغییرات سهام در بورس نیوزلند، تأسیس شده است و منحصراً توسط دلالانِ (واسطه‌گران) اداره و کنترل می‌شود. قبل از معرفی تجارت ا لکترونیکی، معاملات در سه مکان تجاری محلی گسترده بود که همگی طبق اصول مناقصات (مزایده‌های) آزاد فعال بودند. دلالان نیز باید مشخصاً جهت انجام معاملات در این مکان‌ها حضور پیدا می‌کردند و معاملات خود را با فریاد زدن سفارشات خرید و فروش به افرادی که این سفارشات را ثبت می‌کردند، انجام می‌دادند. در اواخر دهه ۱۹۸۰ (هشتاد) سیستم تجارت پیشنهادی توسط هیأت بازرگانی بورس نیوزلند مورد توجه قرار گرفت. استرالیا تازه سیستم تجارت الکترونیکی را در آن زمان معرفی کرده بود و بازارهای دیگر در سرا سر جهان نیز مشغول معرفی این سیستم بودند.

در اواخر سال ۱۹۸۸ هیأت بازرگانی نیوزلند تصمیم گرفت تا سیستم تجارت الکترونیکی استرالیا را بپذیرد. این تغییر در سیستم در ۲۴ ژوئن ۱۹۹۱ صورت گرفت. این سیستم همزمان در دو مکان مختلف مورد استفاده قرار نگرفت. سکوها (مکان)‌های معاملات در انتهای روز ودرست قبل از شروع به کار تجارت الکترونیکی، بسته شد.

با معرفی سیستم تجارت الکترونیکی هر ۳ سکوی محلی تجارت و داد و ستد تبدیل به یک بازار الکترونیکی متحد شد. تمام معاملات در انحصار یک شبکه کامپیوتری ملی است. هر مؤسسه تجاری دسته کم یک پایانه تجاری دارد که معاملات به آسانی و با وارد کردن اسم شرکت تجاری، قیمت و حجم مناقصات به سیستم، انجام می‌شود. یک معامله زمانی صورت می‌گیرد که کامپیوتر سفارشات خرید و فروش مشترک را نشان می‌دهد و سپس به طور خودکار آنها را تطبیق می‌دهد و سپس ثبت می‌کند و کمترین قیمت بدون تغییر باقی می‌ماند.

این سیستم جدید سبب معرفی اختراعات و ابداعات جدید در روند کار بازار شد. یک قیمت به تنهایی که حراج یا مزایده (auction) نامیده می‌شود برای آغاز یک روز جهت دلالی و تجارت معرفی شد از ۹ صبح تا وقتی بازار شروع به فعالیت کند دلالان قادر به وارد کردن یا لغو سفارشات خرید و فروش برای شکل‌گیری سیستم می‌باشند. این سفارشات تا زمانیکه شروع به فعالیت کند انباشته می‌شود که در این مرحله تمام سفارشات انباشته شده به طور همزمان جهت تطبیق قیمت‌ها، نمایش داده می‌شوند. قسمت اعظم مبادلات روزانه در همان آغاز مزایده و حراج صورت می‌گیرد و بازار فعالیت خود را با ادامه این مزایده‌ها تا آخر روز ادامه می‌دهد.

عمده‌ترین تفاوت دیگری که بین این سیستم‌ها وجود دارد اطلاعات قابل دسترس در این داد و ستدها است. تبادل اطلاعات در مظنه بازار و آخرین قیمت تبادلات بین سکوهای تجاری محلی بسیار ابتدائی بود و به خطوط آزاد تلفن بین اپراتورهای سکوها بستگی داشت. برای افراد خارج از سالن و کسانی که در دفتر کار حضور داشتند سیستم تله‌رِیت (Telerate) قیمت و حجم مبادلات هر سهم را در خصوص۱۰ مورد آخر معاملات و مظنه درخواست مناقصات گزارش می‌داد. ارزش و حجم مبادلات بازار نیز در دسترس بود. هویت دلالان نیز فقط توسط اپراتورهای سکوها قابل شناسایی بود که به طور تقریبی می‌توانستند بدانند چه کسی در حال انجام چه کاری است.

در نتیجه معرفی سیستم تجارت الکترونیکی، سرعت، کیفیت و شفافیت اطلاعات به طور قابل توجهی بهبود یافت. قیمت، حجم و واسطه‌گر (دلال) هر مظنه بر روی صفحه کامپیوتری قابل مشاهده است. برای هر سهم و برای کل بازار، ارزش و حجم معاملات به طور متناوب ثبت و به روز می‌شود. برای هر سهم به تنهایی اطلاعاتی با تاریخ و معاملات کامل انجام شده در هر روز نگهداری می‌شود که شامل (قیمت، حجم و واسطه‌گر (دلال)) آن سهم است. شاخص‌ها نیز در زمان حقیقی آن قابل دسترس هستند. اگرچه اطلاعات به نمایش درآمده و تهیه شده بر روی صفحه کامپیوتری مبادلات برای عموم در دسترس نیست و منحصراً توسط واسطه‌گران قابل دسترسی است، اما این اطلاعات امروزه بسیار دقیق‌تر و در زمان لازم دسترسِی به آن امکان‌پذیرتر است و هنوز هم هویت دلالان به صورت گسترده در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد.

جنبه دیگر این اطلاعات قابل دسترس آگاهی شرکت‌ها از این اطلاعات و اختیار می‌باشد، در صورتیکه سیستم قبلی (قدیمی) مبادِلات محلی جایی که این آگاهی و اخبار از آنجا سرچشمه می‌گرفت، این اطلاعات قبل از مبادلات دیگر قابل دسترس بود. امروزه اطلاعات به طور همزمان در بازار پخش می‌شود. مهمترین پیشرفت برای مشتریان خرده‌پا و کوچک، افزایش قیمت مبادلات آنهاست. یک دلال می‌تواند با دادن مظنه رایج بازار به سرعت به داد و ستد بپردازد. هنگامیکه مشتریان تحت سیستم تجارت قدیمی فعالیت می‌کردند قیمت معاملات برای ساعات متمادی قابل دسترس نبود. (۱۹۹۸، Blennerhassett M. and Bowman R. G.، ص۲۶۳)

۶) بورس الکترونیک در ایران

الزامات اقتصاد کلان تجارت الکترونیکی عیناً در بازار سرمایه هم کاربرد دارد یعنی اینکه از دید اقتصاد کلان ما آثار داد و ستد الکترونیک را بر سرمایه‌گذاری مدنظر داریم دادوستد الکترونیک بر رشد و اشتغال،بهره‌وری و تورم و موارد دیگر تأثیر دارد. روشن است که تجارت الکترونیکی در اقتصاد کلان نقش عمده‌ای دارد که همان نقش در مورد دادوستدهای بازار سرمایه هم جاری و ساری است. (عبده تبریزی، ۱۳۸۲)

راه‌اندازی بورس الکترونیک…..

.

فهرست مطالب :