عنوان مقاله

+

مقاله سیستم تجسس و

فهرست/چکیده

+

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
فصل اول: تولید اشعه    
۱-۱-    تولید     ۳
۲-۱- تخلیه الکتریکی در گازهای رقیق    ۵
۳-۱- اشعه کاتدیک    ۵
۴-۱- مولدهای اشعه X    ۶
۵-۱- بتاترون Betatron    ۸
۶-۱- دستگاههای مولد اشعه X    ۹
۷-۱- مدار دستگاه مولد اشعه X با ترانسفورماتور     ۱۰
۸-۱- تولید اشعه X نافذ    ۱۲
۹-۱- شتاب دهنده خطی    ۱۳
۱۰-۱- خواص اشعه X    ۱۵
۱۱-۱- اشعه نرم    ۱۵
۱۲-۱- پدیده های مربوط به انتشار اشعه X در ماده    ۱۶
فصل دوم: دستگاه اشعه X نمونه    
۱-۲-    نماد کلی یک دستگاه اشعه X    ۲۰
۲-۲- شرح عمومی دستگاه اشعه X    ۲۱
۳-۲- X- RAY    ۲۴
فصل سوم: سخت افزار    
۱-۳-    معرفی کلی قسمتهای مختلف سخت افزار دستگاه    ۲۹
۱-۱-۳- سیستم سوئیچهای اصلی    ۲۹
۲-۱-۳- سیستم برق Power    ۳۰
۳-۱-۳- سیستم چشم الکترونیکی    ۳۱
۴-۱-۳- سیستم کنترل    ۳۲
۵-۱-۳- سیستم تسمه نقاله    ۳۴
۶-۱-۳- سیستم تولید اشعه X    ۳۶
۷-۱-۳- سیستم تولید تصویر    ۳۶
۲-۳- سیستم سوئیچهای اصلی Main switching system    ۳۷
۱-۲-۳- مدار Fan unit , Power- on    ۳۹
۳-۳- سیستم تغذیه Power system    ۴۰
۱-۳-۳- تولید ولتاژ run-Tim meter , DC    ۴۰
۲-۳-۳- کلید روشن سیستم تولید X- RAY و نمایشگر X- RAY    ۴۱
۴-۳- سیستم چشم الکترونیکی Lightbarrir system    ۴۳
۵-۳- سیستم کنترل Control system    ۴۸
۱-۵-۳- کی برد (Keyboard)    ۵۰
۲-۵-۳- سوئیچ سرویس service switch    ۵۱
۳-۵-۳- سوئیچ پایی Foot mat Switch    ۵۱
۴-۵-۳- سوئیچ دستی Hi- Top    ۵۱
۵-۵-۳-علامت گذاری چمدانها با لامپ یا زنگ Luggage marking lamps/buzzer    ۵۱
۶-۵-۳- چمدان (بسته) شمار یا شمارنده ۱ ثانیه Luggage counter    ۵۲
۶-۳- سیستم تسمه نقاله Conveyor system    ۵۲
۱-۶-۳- سیستم تسمه نقاله با موتور تکفاز    ۵۲
۲-۶-۳- Conveyor system equipped with streimetz circuit    ۵۵
۳-۶-۳- MOTION PICK UP    ۵۸
۷-۳- سیستم تولید اشعه X- RAY generating system X    ۵۹
۱-۷-۳- منبع ولتاژ VOLTAGE SUPPLY    ۶۰
۲-۷-۳- تولیدهای تنش HIGH TENSION GERERATION    ۶۱
۳-۷-۳-آشکارساز خطا ERRORE DE TECTION    ۶۱
۴-۷-۳- آشکارساز خطا ERRORE DE TECTION    ۶۱
۵-۷-۳- نمایش دهنده X- Ray ON indication X-Ray on    ۶۳
۸-۳- سیستم تولید تصویر Image generating System    ۶۳
۱-۸-۳- خط الکترونیکی line electronics    ۶۴
۲-۸-۳- پردازشگر سیگنال خط line signal processor (zsps-)    ۶۷
۹-۳- پردازش سیگنال خط line signal processing    ۶۷
۱-۹-۳- در وضعیت offset (جبران)،    ۶۸
۱۰-۳- برنامه های تست و تشخیص Test and diagnostic programs    ۶۹
۱۱-۳- حافظه ویدئو Viddeo memory BSP 1/3 BSP 1/3    ۷۰
فصل چهارم: نرم افزار    
مقدمه: نرم افزار، صفحه کلید (کی برد) Keyboard    ۷۴
۱-۴- روشن کردن سیستم    ۷۷
۲-۴- پروسه بازرسی    ۷۸
۱-۲-۴- وقفه و تداوم بازرسی    ۸۰
۲-۲-۴- ارزیابی تصویر و علامت گذاری بسته ها    ۸۲
۳-۴- برنامه ریزی سیستم    ۸۳
۱-۳-۴- منوی اصلی MAIN MENU    ۸۴
۲-۳-۴- منوی سوپروایزر: SUPER VISOR MENU    ۸۶
۳-۳-۴- سیستم Hi- TOP SYSTEM HI- TOP    ۸۸
۴-۳-۴- بزرگنمایی ZOOM    ۸۹
۵-۳-۴- مرور مدام یا جاروب ممتد CONTINUOS SCANNING    ۹۰
۶-۳-۴- جاروب یا مرور معکوس REVERSE SCANNING    ۹۰
۴-۴- ارزیابی تصویر IMAGE EVALLUATION    ۹۱
۱-۴-۴- تصویر سیاه و سفید B/ W image    ۹۲
۲-۴-۴- سیستم / Hi- MAT تصویر رنگی Hi- MAT تشخیص مواد    ۹۲
۳-۴-۴- توابع ارزیابی تصویر WINDOW , VARI- MAT    ۹۳
۴-۴-۴- توابع خاص VARY- 02/02 VARY- SO , OS) برای تصاویر رنگی Hi- MAT)    ۹۷
۵-۴-۴- تابع ارزیابی تصویر SUPER- ENHANCEMENT    ۹۸
۶-۴-۴- کنتراست اضافی HIGH    ۹۸
۷-۴-۴-تابع CAT    ۹۸
۸-۴-۴- تابع NEG (منفی)    ۹۹
۹-۴-۴- تصویر رنگی HI- CAT    ۹۹
۱۰-۴-۴- تصویر HI- CAT برای سیستمهای HI- MAT    ۱۰۰
۱۱-۴-۴- توابع ارزیابی تصویر VARY- CAT    ۱۰۱
۱-۱۱-۴-۴- تابع تمرکز (بزرگنمایی ZOOM FUNCTION)    ۱۰۱
۲-۱۱-۴-۴- تابع ضبط دیجیتالی DIGIREC SYSTEM    ۱۰۲
فهرست منابع و مأخذ    ۱۰۳

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

چکیده

برای امنیت و حفاظت خطوط هوایی ، پیوسته در پی طرح ابزاری بوده که بهترین پیوند را با نیازهای فردی امنیتی داشته باشد و امکان بازرسی چمدانهای و بسته های مسافری با دستگاه اشعه X ایجاد کرده است .در این گزارش دستگاه اشعه X مورد بررسی قرار گرفته است که در مبادی فرودگاهی و گمرکات و ادارات پست استفاده گردیده است.

مقاله حاضر در چهار فصل خلاصه می شود. فصل اول درباره تولید اشعه X ، تخلیه الکتریکی در گازهای رقیق، اشعه کاتدیک، مولدهای اشعه X ، بتاترون، دستگاههای مولد اشعه X ، تولید اشعه X نافذ، خواص و پدیده های مربوط به انتشار اشعه X در ماده را توضیح می دهد. قسمتی از انرژی حرکتی الکترونهای سریع در اثر برخورد به مانع و توقف آنها تبدیل به انرژی ارتعاشی با طول موج خیلی کم به نام اشعه X می گردد. خواص عمومی اشعه X شباهت کامل نور معمولی دارد و تنها مورد اختلاف آنها از نظر پدیده های مربوط به انرژی فوتونها و یا فرکانس آنها می باشد که برای اشعه ایکس X چندین هزار برابر توده های مرئی است بنابراین اشعه X قسمتی از طیف پیوسته امواج الکترومغناطیسی را تشکیل می دهد که طول موج آن بین ۱۲ تا ۰۶/۰ آنگسترم قرار دارد. (آنگسترم برابر با سانتی متر است و آن را با علامت اختصاری  نشان می دهند).

معمولا در پزشکی از طول موجهای بین ۲/۱ تا ۱ آنگسترم استفاده می شود که خود آنها را به دو دسته اشعه نرو یا طول بلند و اشعه سخت یا طول موج کوتاه تقسیم می کنند.

در فصل دوم نماد کلی یک دستگاه اشعه X، شرح عمومی دستگاه اشعه X و X- RAY را توضیح می دهد. شیئی یا بسته ای که باید بازرسی شود از میان تونل بازرسی توسط تسمه نقاله با سرعت ثابت منتقل می شود وقتی جسم وارد تونل می شود توسط چشمهای الکترونیکی تعبیه شده و در آن شکار می شود و بوسیله فرمانی که از سیستم کنترل ارسال می شود سیستم مولد اشعه X فعال شده و اشعه X تولید شده بوسیله یک متمرکز کننده Collimator به شکل خاصی که مناسب این کار است و Fan-shaped نامیده می شود به این جسم مورد بازرسی تابیده و در آن نفوذ می کند بسته به وضعیت و چگالی جسم قسمتهایی از این اشعه جذب شده و در نهایت بوسیله خط آشکار ساز، آشکار می شود و با تصویر ساخته توسط قسمتهای مختلف این دستگاه را روی صفحه مانیتور مشاهده خواهیم نمود.

دستگاهی که مورد بررسی قرار می گیرد تحت دو عنوان سخت افزار و نرم افزار بررسی می شود که در فصل سوم به بررسی سخت افزار مدارها، چگونگی ارتباط قسمتهای مختلف و چکونگی عمل سیستم کنترل و بررسی مسیرهائی که پس از اعمال سیگنالهای کنترلی، فرمان می پیماید، تا عمل مورد نظر انجام شود، را شامل می شود و در فصل چهارم به قسمت نرم افزار چگونگی کار و مدیریت بر روی سیستم مورد نظر برای مقاصد کاری و مدیریتی و همچنین مقاصد آموزشی در امور اپراتوری دستگاه را مورد توجه قرار می دهد.

واژه های کلیدی: اشعه X، بتاترون، اشعه کاتدیک، سیستم تغذیه، سیستم کنترل، سیستم چشم الکترونیکی ،سیستم سوئیچ اصلی، برنامه ریزی سیستم، ارزیابی تصویر

مقدمه
حفاظت و تأمین جان انسان در هر اجتماع و حفظ سرمایه های ملی در هر کشور از بدو تجمع انسانها مورد توجه رهبران و دولتمردان در هر جامعه بوده و غفلت از آن موجب اضمحلال اقوام و جوامع گردیده است. که در هر عصر و زمانی این اقدامات تامینی بنا به مقتضای پیشرفتهای علمی در تشخیص و ارزیابی نوع خطر اعمال شده است.
اساس و زیربنای اقدامات، حفاظتی است که معمولاً در سطح یک کشور در سازمان دفاع غیرنظامی هر مملکت متمرکز می‎شود و سازمانهای نظامی نیز به طور اخص و جداگانه بنا به گسترش یگانهای تحت امر این اقدامات را به اجرا می گذارند. این اقدامات شامل آموزش پرسنل و مردم در زمینه حفاظت شخصی و استفاده از سیستم های امنیتی در مکانهای موردنیاز می‎باشد. ما اعتقاد داریم امنیت باید اساساً برخود مردم و نه بر ماشین متکی باشد بر این اعتقاد فلسفه محصولات کمپانیهای سازنده پیوسته در پی طرح ابزاری بوده که بهترین پیوند را با نیازهای فردی امنیتی داشته باشد و امکان بازرسی چمدانهای و بسته های مسافری با دستگاه اشعه X را جهت افزایش امنیت خطوط هوایی ایجاد کرده است در این گزارش دستگاه اشعه X مورد بررسی قرار گرفته است که در مبادی فرودگاهی و گمرکات و ادارات پست استفاده گردیده است.
فصل یک :تولید اشعه
۱-۱- تولید اشعه X
در سال ۱۹۸۵ هنگامیکه ویلهلم کنراد رونتگن استاد دانشگاه وورتسبورگ مشغول مطالعه در خواص اشعه کاتودیک بود پدیده تازه ای توجه او را به خود جلب کرد وقتی که جریان از لوله کروکس می گذشت قطعه پلاتینو سیانور باریم که در مجاورت آن قرار داشت فلوئور سانس سبز رنگ پیدا کرد و با پوشاندن جدار لوله باز این پدیده مشاهده می گشت.
چون هیچگونه نور مرئی و اشعه کاتودیک به قطعه مزبور نمی رسید رونتگن نتیجه گرفت که پیدایش فلوئور سانس در اثر تابش اشعه نامرئی که تا آنموقع شناخته نشده بود و به این جهت آن را اشعه (X-RAY) نامید. رونتگن ضمن آزمایشهای مکرر تعدادی از خواص این اشعه را کشف و نتیجه مطالعات خود را به انجمن پزشکی وورستبورگ به شرح زیر گزارش داد:
۱- اشعه X نامرئی است و به خط مستقیم سیر می کند و در میدان الکتریکی یا مغناطیسی منحرف نمی گردد.
۲- در بعضی اجسام خاصیت فلوئورانس ایجاد می نمایند و صفحه عکاسی را نیز متاثر می سازد.
۳- از اغلب اجسامی که برای نور مرئی حاجب است عبور می کند و ضمن عبور از هوا یا گاز ها تولید جفت یون می نماید.
بلافاصله پس از کشف اشعه X بوسیله رونتگن امکان از آن را در پزشکی مطرح گردید و در همان سال مقالات متعددی راجع به موارد استعمال آن در پزشکی انتشار یافت.
مطالعات درباره خواص اشعه X بوسیله سایر محققین دنبال شد و ماهیت ارتعاشی آن با تشکیل طیف و سایر خواص نوری به اثبات رسید. بعدها با استفاده از نظریه کوانتای پلانک و تئوری انیشتین، چگونگی تولید و انتشار اشعه X و تشگیل طیف اتصالی و مختص آن تعبیر و تفسیر گردد.
هنوز یکسال از کشف اشعه X نگذشته بود که گزارشهایی درباره تاثیر آن بر پوست بدن و سرخی شبیه سوختگی با اشعه آفتاب انتشار یافت و نیز معلوم گردید که این اشعه با مقدار کافی سبب ریزش موها می شود و به همین دلیل از آن برای درمان کچلی استفاده کردند. بعدها دو دانشمند فرانسوی بنامهای برگوئیه و تری بوند و (BERGONIE & TRIBONDEA)قوانین حساسیت بافتها را نسبت به این اشعه مطالعه و منتشر نمودند وتدریجاً سایر خواص و اثرات بیولیژیگی و پزشکی آن بوسیله دانشمندان کشف و مورد تحقیق قرار گرفت بطوریکه امروزه کمتر نکته مهمی در این خصوص وجود دارد.
مهمترین مورد استعمال اشعه X در پزشکی تشخیص تعداد زیادی از بیماریها و درمان بعضی از امراض است بطوریکه پرتوشناسی یکی از ارکان مهم تشخیص را تشکیل می دهد و بخش رادیولوژی جزء لاینفک هر مؤسسه درمانی می باشد.
البته اشعه X مورد مورد استعمال غیرپزشکی نیز دارد و در بعضی از صنایع بخصوص صنایع فلزی از آن استفاده می کنند. با گسترش روزمره دانش بشری کاربرد صنعتی پرتوها در آینده افق وسیعی را بخود اختصاص خواهد داد امروزه در بازرسی از وسایل وچمدانهای مسافرین واتومبیل وپالتها در فرودگاه ها و کانتینرها در بنادر از دستگاههای اشعه X که به سیستمهای تلویزیونی و نور ماوراء بنفش و دیگر تجهیزات مربوطه مجهز است استفاده می شود که هر کدام از دستگاهها بحث گسترده ای نیاز دارند.
در این مقدمه ابتدا به نحوه تولید اشعه X و سپس دستگاههای تولید اشعه و سایر خواص و طرز استفاده از آن می پردازیم:
۲-۱- تخلیه الکتریکی در گازهای رقیق
هر گاه بین دو الکترود یک حباب شیشه ای که درون آن به ماشین تخلیه هوا مربوط است اختلاف پتانسیل کافی بر قرار سازند و به تدریج فشار هوا را پایین آورند تخلیه الکتریکی با مناظر نورانی خاصی در آن انجام می گیرد. در فشار ده میلیمتر جیوه، نور ضعیفی برنگ بنفش تقریباً تمام لوله را پر می کند وقتی که فشار به حدود از کاتود به آند به ترتیب فضای تاریک کروکس، نور منفی، فضای تاریک فاراده و بالاخره ستون نور مثبت قرار دارد.
هر گاه فشار باز هم کمتر می شود و به یک دهم میلیمتر جیوه برسد ستون مثبت کوتاهتر شده جای آن را نور منفی فرا می گیرد. در فشارمیلیمتر ستون مثبت بطور کلی از بین رفته و درون حباب تقریباً تاریک می شود و در این صورت تخلیه الکتریکی با جریان الکترونها انجام می گیرد. الکترونها دارای سرعت زیاد می باشند و از برخورد آنها با لوله و یا حباب پدیده فلوئور سانس ظاهر می شود این جریان الکترونی را اشعه کاتدیک و حباب آن را لوله کروکس می نامند.
۳-۱- اشعه کاتدیک
چگونگی تولید اشعه کاتدیک در لوله کروکس به این ترتیب است که تعدادی از یونهای آزاد موجود در داخل حباب در اثر میدان الکتریکی به حرکت در می آیند و در مسیر خود ایجاد یونهای جدیدی می کنند. می دانیم که در اطراف کاتد به علت سقوط آنی پتانسیل میدان الکتریکی شدیدی وجود دارد بنا بر این یونهای مثبت سرعت زیادی پیدا می کنند و با شدت بر سطح کاتد اصابت می نماید (هجوم کاتدی) برخورد شدید این یونها باعث کنده شدن الکترونها از سطح کاتد و پرتاب شدن آنها با سرعت زیاد به طرف مقابل می گردد و به این ترتیب اشعه کاتدی به وجود می آید. الکترونها عمود از سطح کاتد خارج می شوند و بطور مستقیم سیر می نمایند بطوریکه اگر کاتد مقعر باشد اشعه در یک نقطه متمرکز می شود.
سرعت الکترونها با بالا رفتن اختلاف پتانسیل بین الکترودها بیشتر می شود بطوریکه با چند صد کیلو ولت سرعت اشعه کاتدیک به سرعت نور نزدیک می گردد مثلاً سرعت الکترونها در لوله ای که با ولت کار می کند معادل ۱۸۹۰۰ کیلومتر در ثانیه است ولی با ولتاژ ۲۵۰۰۰۰ ولت این سرعت به حدود ۲۵۰۰۰۰ کیلومتر در ثانیه می رسد اشعه کاتدیک دارای خواص متعدد و موارد استعمال مختلفی است که مهمترین آن تولید اشعه Xمی باشد.
بطوریکه گفته شد اشعه کاتدیک از الکترونهای سریع به وجود آمده اند و لذا دارای انرژی حرکتی زیادی می باشند. برخورد این اشعه به مانع سخت و توقف آنها باعث انتقال مقدار زیادی به ماده می گردد که قسمت عمده آن به صورت حرارت تلف شده (مورد ۵/۹۹ درصد) و مقدار کمی از آن به صورت انرژی تشعشعی در می آید که اشعه X را تشکیل می دهد.
۴-۱- مولدهای اشعه X
یک لامپ (tube) مولد اشعه X باید شامل‌‌‌‌‌‌‌‌ یک منبع الکترون و یک میدان الکتریکی قوی برای سرعت دادن به الکترونها و یک سطح فلزی بنام آنمتی کاتد باشد. الکترونها در میدان الکتریکی سرعت می گیرند و به سطح آنتی کاتد (آند) که از یک فلز سنگین انتخاب می شود (مانند فلز Wolfram) و در مسیر الکترونها قرار دارد اصابت می کنند تا اشعه X به وجود آید.
بطور کلی دستگاه اشعهX از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
۱- لامپ اشعهX (tube X-RAY)
۲- مولد ولتاژ بالا
۳- اتصالات و جعبه کنترل
۴- دستگاه خنک کننده
لامپ اشعه عمدتاً از یک حباب شیشه ای با خلاء بالا که در داخل آن کاتد با فیلامان و آند در آن تعبیه شده است که با عبور جریان پس از رسیدن به دمای بالا الکترون از خود ساطع می نماید. کمیت تابعی از دمای فیالامان بوده و به سادگی با تنظیم شدت جریان عبوری از فیلامان قابل کنترل است این شدت جریان که با میلی آمپر (M.A) اندازه گرفته می شود نشان دهنده شدت جریان اشعه X است. فیلامان به قطب منفی مدا high voltage متصل است.
آند یک قطعه فلز با قابلیت هدایت بالا (عمدتاً از مس) تشکیل یافته که صفحه هدف در آن به شکل و زاویه مناسب تعبیه شده است.این صفحه معمولاً از فلز دیرگداز(تنگستن) انتخاب می‌شود. این صفحه نسبت به امتداد پرتوهای الکتروی تابشی از کاتد، با زاویه حدود تا درجه قرار گرفته و به قطب مثبت مدار ولتاژ بالا (High Voltage) متصل است. فقط درصد کمی حدود ۱% از انرژی الکترونهای تابیده به این صفحه تولید اشعه X می‌نماید و بقیه انرژی آنها به حرارت تبدیل می گردد که از طریق دستگاه خنک‌کننده جذب می گردد.
بدنه لامپ را پوششی از فلز در بر گرفته است و از نظر الکتریکی اتصال به زمین است. بین لامپ (Tube) و بدنه از روغن و با گاز عایق پر شده است. پوشش دارای لایه ای از سرب پر می باشد تا از تشعشعات نا خواسته جلوگیری شود. لامپها در انواع یک و دو قطبی از نظر اتصال الکتریکی وجود دارند که ساختمانها را متفاوت می سازد. تمام کنترلهای لازم برای کار با تیوپ (لامپ) در پنل الکتریکی فراهم آنده است کلید های کنترل ولتاژ، میلی آمپرمتر، کلید اتصال فیلامان و ساعت تنظیم زمان پرتو دهی در آن تعبیه شده است. (شکل زیر)
۵-۱ بتاترون Betatron
در بتاترون برای تولید الکترونهای بسیار پر انرژی از میدان مغناطیسی استفاده می شود. (این دستگاه در سال ۱۹۳۹ به وسیله Kerst ساخته شده است که انرژی الکترونها را به حدود انرژی بتای اجسام رادیواکتیو می رساند) انرژی الکترونها در موقع برخورد به هدف تا ۱۰۰ میلیون الکترون ولت حتی بیشتر نیز می رسد و با این طریق اشعه X بسیار نافذ تولید می شود که برای درمان سرطانهای عمقی بکار می رود. در سالهای اخیر دستگاههای سنکروترون (Synchrotron) ساخته اند که انرژی الکترونها را تا۱۰۰۰ میلیون الکترون ولت (GEV) می رساند.
۶-۱ دستگاههای مولد اشعه X
برای تولید اشعه X باید بین دو سر لامپ مولذ اختلاف پتانسیل DC و ثابتی برقرار گردد که مقدار آن بر حسب طول موج مورد احتیاج از چند ده کیلو ولت تا صد کیلو ولت می باشد در دستگاههای اولیه این ولتاژ قوی به وسیله ماشین های الکترواستاتیک تهیه می شد که اختلاف پتانسیلی در حدود چندین ده کیلو ولت و در جهت معینی تولید می کردند ولی چون شدت جریان آنها خیلی کم بوده و حتی به یک میلی آمپر نمی رسید متروک شدند ولی امروزه به علت پیشرفتهای فنی و مترقی صنعت این گونه ماشین ها مجدداً مورد استعمال پیدا کرده اند. در لامپ ایجاد می کند.
در دستگاههای جدید برای تهیه (High Voltage) ولتاژ بالا از ترانسفورمانورهای خاص استفاده می شود که ولتاژ برق شهر را به ولتاژ قوی مورد نیاز تبدیل می نماید این جریان را به وسیله یک سو کننده ها یک طرفه می نمایند (DC) برای تولید ولتاژ های بسیار قوی از مولد آبشاری (کاسکید) و سرعت دادن به الکترونها از شتاب دهنده خطی و یا بتاترون استفاده می کنند در رادیولوژی برحسب موارد مختلف به اختلاف پتانسیل های متفاوتی نیازمندیم و چون تعداد دورهای ترانسفورماتور، ولتاژ اولیه ترانسفورماتور را تنظیم می کنند.
۷-۱ مدار دستگاه مولد اشعه X با ترانسفورماتور
این مدار شامل قسمتهای زیر است:
۱- یک اتوترانسفورماتور که به شبکه برق شهر وصل می شود و بوسیله آن ولتاژ اولیه ترانسفورماتور فشار قوی تنظیم می کنند.
۲- ترانسفورماتور فشار قوی که دو سر ثانویه‌ آن بوسیله کابلهای مخصوص به کاتد و آند لامپ وصل است با تغییر ولتاژ اتو ترانسفورماتور ولتاژ اولیه و در نتیجه اختلاف پتانسیل سر ثانویه ترانسفورماتور را می توان به دلخواه تنظیم نمود.
۳- یک ترانسفورماتورکاهنده به میزان ۴ تا ۱۲ ولت برای گرم‌کردن فیلامان لامپ به کمک رئوستایی که در مداراولیه این ترانسفورماتور قرار دارد ولتاژ ثانویه آن را تنظیم می‌کند.
۴- کلید اصلی دستگاه که در مدار شبکه برق شهر و ترانسفورماتور واقع شده است.
۵- کلید کار دستگاه که بین ترانسفورماتور و سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور فشار قوی قرار دارد و با بستن آن ولتاژ آند و کاتد بر قرار می شود.
۶- زمان سنج که بین اتو ترانسفورماتور و ترانسفورماتور فشار قوی نصب شده و به وسیله آن زمان لازم برای کار دستگاه تنظیم و پس از مدت مزبور مدار جریان به طور خودکار قطع می شود.

======