گرچه هنوز جامعه ی دوقطبی فرهنگی ما، اشاعه دهنده ی سنت گرایی است، لیکن شور و شرر تجدد و مدرنیته نیز گاهی بر دلهای هنرمندان تازه به دوران رسیده ی ما سایه می افکند، هرچند سنت گرایان نادانسته همیشه و هنوز از مقبره ی اشرار مدرن می ترسند و با این وجود از تیر و ترکش آنها در امان نبوده اند. زیرا همیشه در طولِ تاریخ ثابت شده است که افکار، چشمها و دهان اجتماع را نمی توان بست.

به مدرنیسم و پست مدرنیسم از بالای حصار سنت گرایی خود سرک کشیده ایم و با پیامهایی آنها بوسیله ی کتاب، اینترنت و ماهواره بصورت چاپارخانه ای تا حدودی دست و پا شکسته آشنا گشته ایم، لیکن ما کجا و آنها کجا.

چاپارخانه های کوروش مدتها طول می کشید تا نامه ای را از دولت پارس به بلاد روم و یونان برسانند و باز هم بیش از یکسال به درازا نمی کشید اما هایپررئالیسم های ما حداقل ۲۰ تا ۴۰ سال بعد پا در رکاب لگام گسیختگان مدرن بالد غرب می گذارند و صدای تبانچه ی موج سوم را بعد از این مدت می شنوند و کانسپچوال آرت پس از شنیدن ناملایمات و بد و بیراهه ها از منتقدان لی لی کنان بعد از سالها خستگی، در دوران کهولت پا به میدان هنرمندان قهرمان و همیشه در صحنه ی علم مان می گذارد و جوانه ی بیمار دیگری می زند که روح سنت گرایان کیمیاگرمان را به خود می لرزاند.

براستی چه زمانی از موج چهارم خبری می رسد؟ می گویند در بلاد غرب دوران موج چهارم رو به سراشیبی گذاشته است. آیا هنوز از پست مدرنیسم خبری هست و رژان بودریار هنوز از امر واقعی (نشانه ها) صحبت می کند؟ گیجی و سردرگمی سبکهای مختلف از کلاسیک گرفته تا شاخه های پست مدرنیسم از کیچ و اشلاک گرایی تا دیکانستکچرالیسم و از پردازهای نگارگری و قلم موی، موگربه ایی گرفته تا رئالیسم کمال الملک، چنان زندگی هنریمان را به هم زده است که شیرجه ی بزرگ هاکنی را از آنِ داوینچی می دانیم. خدا را شکر که گروهی از روی عمد یا نادانسته یا از روی خیرخواهی و شاید هم خودخواهی طی چند سالی جوی ساخته که مباحث آموزش هنر، یا هنر متجدد و بازاری را براه انداخته اند تا شاید گوشی شنوا و یا دستی توانا پیدا کنند. هرچند دریغ که این مباحث صرفاً در محافل یا مجلات هنری مطرح و درج شوند و یا از گلیم خود فراتر گذارند که مبادا همین پاره گلیم مندرسئسان را نیز به یغما ببرند.

و اما هنر بازاری که در هر فرهنگ همچون پوشش و لباس لازمه ی جامعه است و تجددگرایی نیز در ذات انسانها نهفته است. چون اگر آوانگارد (پیشرو) نبود، انسان اولیه از غارهای خود هم بیرون نمی آمد. البته در سیر تاریخ و در بسیاری از مواقع هنر سنتی ملعبه ی هنر مدرن شده و پیشروها بارها از کاسه ی سنت گرایان دیگ ساخته اند و نادانسته پیداست که هنرمند متجددگرا تا بخواهد حرف خود را به کرسی بنشاند باید زحمت آسیاب رفتن را به خود بدهد و موهایش را آنجا سفید کند.

بله، بدنبال تجدد بودن، یعنی آه در بساط نداشتن، یا بساط را پر از آه کردن و تلاش کردن برای دستیابی به نوآوری و تصرف چند خطی از تایخ، هنر بازاری یعنی ارتزاق به گونه ایی که بتوانیم فقط شکم خویش را سیر گردانیم و این طبیعی است که مدرنیسمهای ما هر کدام برای بدست آوردن قوت لایموت هم شده به هنر بازاری روی می آورند. مگر اینکه بخت و اقبال یاریشان کند و بلعکس ما، به جای سنگ، از آسمان برایشان سکه تمام بهار آزادی ببارد. یا اینکه قبلاً پدرش سکه های باریده شده را جمع کرده باشد.

هنرمندان بازاری یا خوشنویس می شوند و پرده ای یا برگی از کاغذ را به الفاظ قشنگ منقوش می نمایند و یا فارسی نویس چلیپا و با پلاتر و پلاتر کاتر رقیب می شوند و یا کمی جلوتر بیاییم و هنرمندان پیرو و مثلاً کوبیسم فویسم و … را بگوییم که بقول بعضی ها دمده شده است و برای اینکه نشان بدهند هنرمندند کوبیسم یا فویسم و یا کنستراکتویسم جدید را، بقول خودشان می آورند و اگر بخواهند ایرانی مدرن شوند، یا زنده رودی می شوند یا عربشاهی و یا روحبخش و فدای را شکر که بینالهای ما هم که پر از اینهاست. پیروان پروپا قرص دومینیک انگر را مثال بزنیم که در ابتدای انقلاب صنعتی و دوران ناپلئون به سر می برند و به پیروی از لویی داوید، «مرگ ما را»، را دوباره زنده می کنند.

بهتر است قبل از اینکه دست به گریبان یکدیگر شویم و آب در اجاق یکدیگر بریزیم به فکر چاره ای برای برنامه هایی به جذابیت باب راس باشیم. هرچند که برنامه هایی چون هنرمندان نوگرا در شبکه چهارم آنهم در زمانی از روز که خالی از مسأله نیست، نیز در نظر گرفته شده است ولی آنچه که می تواند جامعه ای را به سوی هنری امروزی و نو بکشاند و قضاوت نو و کهنه را بر عهده آن بگذارد.

متأسفانه بر عهده ی افرادی، غیرمتخصص و ناآگاه که با نشستن بر مسند ناآگاهی خویش چه بخواهند، چه از آن گریزان بشاند سروگارشان با هنر می افتد و ناخواسته مبلغان هنر پیش پا افتاده و هنرمندان زبان درازپا در گود نهاده می شوند و اینچنین ریشه ی ضعیف و خشکیده ی این نهال نورسیده را که از تنه ای کهن همچون نقاشی ها و مفرغ های لرستان، کاشیکاریهای اصفهان، گلیمهای هرسین و …. جان گرفته است را می خشکانند.