فهرست مطالب :

مقدمه

فصل اول: آموزش الکترونیکی

۱٫ آموزش الکترونیکی

۱٫۱٫۱- تعریف آموزش الکترونیکی

۱٫۱٫۲ ضرورت رویکرد به آموزش الکترونیکی

۱٫۲-مفاهیم پایه درآموزش الکترو نیکی

۱٫۳٫ آموزش الکترو نیکی در ایران

۱٫۴٫ مزایای آموزش الکترونیکی

۱٫۴٫۱٫ مزایای آموزش الکترونیکی از دیدگاه مدیر

۱٫۴٫۲٫ مزایای آموزش الکترونیکی از دیدگاه استاد

۱٫۴٫۳٫ مزایای آموزش الکترونیکی از دیدگاه تولیدکنندگان محتوای آموزشی

۱٫۴٫۴٫ مزایای آموزش الکترونیکی از دیدگاه دانشجو

۱٫۵٫ محدودیت های آموزش الکترونیکی

۱٫۶٫ روش ها و ابزارهای آموزش الکترونیکی

۱٫۶٫۱٫ تلویزیون آموزشی

۱٫۶٫۲٫ ویدیوکنفرانس تعاملی

۱٫۶٫۳٫ آموزش مبتنی بر رایانه ((Computer Based Training

۱٫۶٫۴٫ آموزش مبتنی بر اینترنت و وب

۱٫۷٫ انواع E – Learning

۱٫۸٫ سیستم های مدیریت در آموزش الکترونیکی (مدیریت آموزشی)

۱٫۸٫۱٫ تعریف سیستم مدیریت آموزشی (System LMS ( Learning Management

۱٫۸٫۲٫ سیستم مدیریت محتوا

۱٫۸٫۲٫۱٫ استاندارد در سیستم مدیریت محتوا

۱٫۸٫۲٫۲٫ بسته های آموزشی قابل استفاده مجدد( ( Reusable Learning Objects RLO

۱٫۸٫۳٫ سیستم مدیریت محتوای یادگیری

۱٫۸٫۴٫ سیستم های مدیریت آموزشی نوین

۱٫۸٫۵٫ انتخاب سیستم های مدیریت آموزشی

۱٫۸٫۶٫ ابزارهای توسعه استراتژی مداوم آموزشی

۱٫۸٫۷٫ سیستم پشتیبانی عملکرد الکترونیکی

فصل دوم: استاندارد سازی

۲٫۱٫ استانداردسازی در آموزش الکترونیکی

۲٫۱٫۱ مفهوم استاندارد سازی

۲٫۱۲٫ مشخصه یا Specification چیست؟

۲٫ ۱۳ . نتایج پذیرش استاندارد ها

۲٫۱ ۴٫ نتایج پذیرش استاندارد ها از دیدگاه افراد مختلف

۲٫ ۱ ۵٫ ضرورت استانداردسازی

۲٫۱ ۶٫ استاندارد ها چگونه ایجاد میشوند؟

۲٫ ۱۷٫ انواع استاندارد

۲٫۲٫ استانداردهای مطرح در آموزش الکترونیک

۲٫۲٫۱٫ استاندارد scorm

۲٫۲٫۲٫ استانداردهای متادیتا و Interoperability

۲٫۲٫۳٫ استاندارد AICC

۲٫۲٫۴٫ استاندارد IEEE LTSC

۲٫۳٫ برخی موسسات استانداردسازی

۲٫۳٫۱٫ موسسه IMS ( (Instruction Management System

۲٫۳٫۲٫ موسسه ADLSCORM((Advanced Distributed Learning

۲٫۳٫۳٫ Dublin Core

۲٫۳٫۴٫ ARIADNE (اتحادیه آموزش از راه دور و ایجاد مرجع و شبکه های توزیع برای اروپا)

فصل سوم: پیاده سازی

۳٫۱٫ پیاده سازی و عملیاتی کردن آموزش الکترونیکی

۳٫۲٫ نیازهای قابل بررسی در آموزش الکترونیکی

۳٫۳٫ مراحل عملی تحقق آموزش الکترونیکی

۳٫۴٫ مراحل پیاده سازی آموزش الکترونیکی

۳٫۴٫۱٫ آماده شدن برای آموزش الکترونیکی

۳٫۴٫۲٫ تعیین استراتژی

۳٫۴٫۳٫ معرفی و ارائه آموزشی الکترونیکی به همه افراد سازمان

۳٫۴ ۴٫گسترش پیاده سازی سیستم به همه موسسات وابسته

۳٫۴٫۵٫ ارزیابی و گزارش کردن نتایج پیاده سازی سیستم

فصل چهارم: نتیجه گیری

نتیجه گیری

منابع و مراجع

چکیده:
اینترنت و فضای مجازی منابع شگفت انگیز آگاهی و دانش هستند. با تغییرات اساسی که در اثر رشد و گسترش فناوری¬های نوین ارتباطی در عرصه¬های مختلف زندگی انسان¬ها رخ داده¬است، تعلیم و تربیت نیز از این قاعده¬ی تغییرات مستثنی نیست. در عصر ما دانش و فناوری با یکدیگر هم مسیر شده¬اند و نمی¬توان یکی از این دو را بدون دیگری به راحتی به دست آورد. فضای مجازی با منابع و امکانات شگفت و عظیمی که در زمینه علم و دانش در اختیار کاربرانش قرار می¬دهد و با ویژگی¬هایی چون بی زمانی و بی مکانی، تعاملی بودن و… قابلیت¬های زیادی در زمینه آموزش و تعلیم و تربیت در اختیار کاربران خود قرار می دهد. اصطلاحاتی چون کلاس بدون دیوار، مدارس هوشمند، دانشگاه مجازی و … اشاره به نوع جدید و شاید غیر معمولی از آموزش الکترونیک دارد که در مقابل آموزش سنتی و معمول امروزه در حال جایگیری در سیستم¬های آموزشی کشورهای مختلف است. در آموزش سنتی به خاطر حضور فیزیکی در زمان و مکان، دانشجو، استاد و محتوا و منابع درسی،‏‏‏‏ مشارکت و تعاملی چهره به چهره با یکدیگر قرار دارند و ویژگی اصلی آموزش نیز همین تعاملات است که از طریق آن دانش و اطلاعات بین افراد رد و بدل می¬شود و به حجم و محتوای دانش اضافه می¬شود و یا در آن تغییراتی ایجاد می¬شود. این ویژگی آموزش در صورت جدید آموزش که آموزش الکترونیک یا از راه دور است نیز حضور بارز و روشن دارد و بر حسب محیطی که در ان عمل می¬کند، از ویژگی¬های و قابلیت¬های فضای مجازی برای عملکردش استفاده می¬کند.
مسئله اصلی در آموزش امروز دسترسی به اطلاعات بیشتر نیست در حقیقت یکی از چالش¬های دانشجویان، معنی بخشیدن به حجم محتوایی است که با آن روبه رو می¬شوند و جذب هدفمند تمام اطلاعات است. به خاطر انفجار اطلاعات و پیشرفت¬های همراه با آن در ارتباطات به رویکردهای جدید نیاز داریم.
در حقیقت یاد گیری الکترونیکی باعث شده¬است که متوجه بعضی از نقص¬های فعلی آموزش مانند سخنرانی¬های طولانی بشویم یادگیری الکترونیکی توانایی¬های منحصر به فردی در پشتیبانی از ارتباط غیر همزمان و مشارکتی در محیط آموزشی پویا و با قابلیت سازگاری دارد. ایجاد اجتماع آموزشی نقاد و مشارکتی بخشی جدا نشدنی از آموزش عالی است. توانایی یاد گیری الکترونیکی قابلیت برقراری ارتباط بین افراد به صورت شخصی و گروهی را دارد. یکی از دیدگاه¬های معمول و مورد قبول که به وسیله یادگیری الکترونیکی عملی¬تر شده¬است، این است که آموزش مفاهیم سطح بالاتر ناگزیر گفتگوهای زیادی را ایجاد می¬کند. پژوهش در محیط آموزشی چهره به چهره و مبتنی بر رسانه مزایای به کار گیری یاد گیری مشارکتی را در پشتیبانی از سطوح بالا اثبات می¬کند.

واژگان کلیدی : آموزش الکترونیکی، نرم افزارهای الکترونیکی، اصول آموزش الکترونیک، E-Laerning، یادگیری الکترونیکی

مقدمه :

اینترنت و فضای مجازی منابع شگفت انگیز آگاهی و دانش هستند. با تغییرات اساسی که در اثر رشد و گسترش فناوری های نوین ارتباطی در عرصه های مختلف زندگی انسان ها رخ داده است، تعلیم و تربیت نیز از این قاعده ی تغییرات مستثنی نیست. در عصر ما دانش و فناوری با یکدیگر هم مسیر شده اند و نمی توان یکی از این دو را بدون دیگری به راحتی به دست آورد. فضای مجازی با منابع و امکانات شگفت و عظیمی که در زمینه علم و دانش در اختیار کاربرانش قرار می دهد و با ویژگی هایی چون بی زمانی و بی مکانی، تعاملی بودن و… قابلیت های زیادی در زمینه آموزش و تعلیم و تربیت در اختیار کاربران خود قرار می دهد. اصطلاحاتی چون کلاس بدون دیوار، مدارس هوشمند، دانشگاه مجازی و … اشاره به نوع جدید و شاید غیر معمولی از آموزش الکترونیک دارد که در مقابل آموزش سنتی و معمول امروزه در حال جایگیری در سیستم های آموزشی کشورهای مختلف است. در آموزش سنتی به خاطر حضور فیزیکی در زمان و مکان، دانشجو، استاد و محتوا و منابع درسی،‏‏‏‏ مشارکت و تعاملی چهره به چهره با یکدیگر قرار دارند و ویژگی اصلی آموزش نیز همین تعاملات است که از طریق آن دانش و اطلاعات بین افراد رد و بدل می شود و به حجم و محتوای دانش اضافه می شود و یا در آن تغییراتی ایجاد می شود. این ویژگی آموزش در صورت جدید آموزش که آموزش الکترونیک یا از راه دور است نیز حضور بارز و روشن دارد و بر حسب محیطی که در ان عمل می کند، از ویژگی های و قابلیت های فضای مجازی برای عملکردش استفاده می کند.
مسئله اصلی در آموزش امروز دسترسی به اطلاعات بیشتر نیست در حقیقت یکی از چالش های دانشجویان، معنی بخشیدن به حجم محتوایی است که با آن روبه رو می شوند و جذب هدفمند تمام اطلاعات است. به خاطر انفجار اطلاعات و پیشرفت های همراه با آن در ارتباطات به رویکردهای جدید نیاز داریم.
در حقیقت یاد گیری الکترونیکی باعث شده است که متوجه بعضی از نقص های فعلی آموزش مانند سخنرانی های طولانی بشویم یادگیری الکترونیکی توانایی های منحصر به فردی در پشتیبانی از ارتباط غیر همزمان و مشارکتی در محیط آموزشی پویا و با قابلیت سازگاری دارد. ایجاد اجتماع آموزشی نقاد و مشارکتی بخشی جدا نشدنی از آموزش عالی است. توانایی یاد گیری الکترونیکی قابلیت برقراری ارتباط بین افراد به صورت شخصی و گروهی را دارد. یکی از دیدگاه های معمول و مورد قبول که به وسیله یادگیری الکترونیکی عملی تر شده است، این است که آموزش مفاهیم سطح بالاتر ناگزیر گفتگوهای زیادی را ایجاد می کند. پژوهش در محیط آموزشی چهره به چهره و مبتنی بر رسانه مزایای به کار گیری یاد گیری مشارکتی را در پشتیبانی از سطوح بالا اثبات می کند.

• آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی چیست؟ روش­های نوین آموزش مبتنی بر فناوری با عناوین متفاوتی مانند روش­های جایگزین، رسانه­های نوین و چند رسانه­ای، رسانه دانش، بهترین راه حل آموزشی و غیره خوانده شده­است، اما به نظر می­رسد بهترین عبارت که تعریف جامع و  کاملی از تمام نام­های مذکور باشد، همان آموزش الکترونیکی (e-Learning) است. هر چند آموزش الکترونیکی از فناوری شبکه گسترده جهانی (World Wide Web ) بهره می­گیرد، ولی به هیچ وجه به آن محدود نمی­شود. در عرصه آموزش الکترونیکی، علاوه بر آموزش بر مبنای وب، آموزش غیرحضوری، آموزش از راه دور، تعلیم و تربیت از راه دور، بازآموزی، خودآموزی وآموزش بر مبنای رایانه Computer Based Training (CBT) نیز می­توانند مطرح شوند. در این فصل به تعاریف مختلف، ضرورت­ها، مزایا و محدودیت­های آموزش الکترونیکی می­پردازیم و اشکال متفاوت آن را بررسی می­کنیم.

• تعریف آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی مجموعه وسیعی از نرم افزارهای کاربردی و روش­های آموزشی شامل آموزش مبتنی بر رایانه، آموزش مبتنی بر وب، کلاس­های درس مجازی و غیره است. آموزش الکترونیکی به کمک رایانه­ها از طریق رسانه­های الکترونیکی، اینترنت، وب، شبکه­های سازمان­یافته مثل اکسترانت و اینترانت و پخش ماهواره­ای، دیسک و نوارهای صوتی و DVD و CD-ROM ارائه می­شود. در واقع، آموزش الکترونیکی، آموزش از راه دور بر مبنای فناوری است. به عبارت دیگر، محتوای دوره آموزشی با استفاده از انتقال صدا، تصویر و متن ارائه می­شود که با بهره­گیری از ارتباط دوسویه بین افراد فراگیر و استاد یا بین فراگیران، کیفیت ارائه دوره آموزشی به بالاترین سطح خود می­رسد. استفاده از تجهیزات و امکانات پیشرفته­تر، امکان ارائه اطلاعات و دانش را با کیفیت بهتر و بالاتر فراهم می­سازد. مثلاً در کسب اطلاعات ازطریق وب، هرچه پهنای باند ارسال داده ها بیشتر شود، اطلاعات بیشتری دریافت می­شود.

این شیوه آموزشی را آموزش Online (برخط) نیز می­نامند که اساس آن ارسال متن­ها، تصاویر، گفتار آموزشی، تمرین­ها، امتحان­ها و نگهداری نتایج دوره آموزشی شامل نمرات و مطالب مهم آن است. برای تکمیل این نوع آموزش، می­توان از تصاویر متحرک، شبیه­سازی، امکانات صوتی تصویری و غیره استفاده کرد.

آموزش الکترونیکی را به صورت دوره­های هم­زمان (Synchrony) یا غیرهم­زمان (Asynchrony) ارائه می­کنند و به طور همزمان Log in می­شود. درآموزش هم­زمان همه کاربران به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط­اند. در حالی که درآموزش ناهم­زمان، ارتباط باتأخیر برقرار می­شود مانند ارتباط با پست الکترونیکی.

حرف e در واژه آموزش الکترونیکی (e-Learning)از دیدگاه کاربران چنین تعبیر می­شود:

• اکتشاف) exploration (: برای فراگیران وب این شیوه آموزشی وسیله اکتشافی برای دستیابی به اقیانوسی از اطلاعات و منابع است.
• تجربه) experience (: وب می­تواند تجربیات آموزشیِ همه­جانبه و فراگیری را از آموزش هم­زمان، سلسله مباحث متوالی و خودآموزها، در اختیار فراگیران قرار دهد.
• سرگرمی ومشغولیت) engagement (: وب بافراهم ساختن رویکردهای خلاق آموزشی برای کاربران و ایجاد حس مشارکت و همکاری، فراگیران را مشتاق و علاقهمند می­سازد.
• سهولت استفاده) ease of use (: استفاده از وب نه تنها برای فراگیرانی که با قابلیت­های آن آشنا هستند، بلکه برای فراهم آورندگان مطالب اینترنتی نیز ساده، سهل و آسان است، زیرا آنها می­توانند به راحتی مطالب را در کلیه ساختارهای فنی همانند یونیکس و ویندوز و … در اختیار کاربران قرار دهند.
• اعطای قدرت انتخاب) empowerment (: وب به کمک مجموعه ای از ابزارها، فراگیران را قادر می­سازد که بهترین روش یادگیری را از دیدگاه خود برگزینند.

و می­توان برای آموزش الکترونیکی تعاریف زیر را در نظر گرفت:

الف– آموزش الکترونیکی آموزش مبتنی بر فناوری است.

ب– آموزش الکترونیکی نقطه عطف و همگرایی آموزش و اینترنت است.

پ– آموزش الکترونیکی استفاده و بهره­گیری از فناوری شبکه برای طراحی، ارائه، انتخاب، مدیریت و توسعه آموزش است.

ت– آموزش الکترونیکی به مفهوم آموزش راه اندازی شده با اینترنت است که می­تواند مواردی نظیر ارائه مطالب درسی در قالب­های چندگانه، مدیریت آموزشی و شبکه ای مرکب از فراگیران، کارشناسان و تهیه کنندگان مطالب را در بر گیرد.

• ضرورت رویکرد به آموزش الکترونیکی:

سرمایه انسانی، اصلی­ترین و مهم­ترین منبع سرمایه­گذاری اقتصادی است. نیروی کار امروز باید قادر به پردازش حجم وسیعی از اطلاعات در مدت زمان کوتاهی باشد. با کوتاه­تر شدن دوره حیات و چرخه­های تولید محصول، اطلاعات و آموزش­های قبلی به سرعت منسوخ می­شوند. از سوی دیگر، افزایش سرعت تولید محصولات جدید، مدیران آموزش را ناگزیر به انتقال سریع و مؤثر دانش و مهارت به کارکنان خود می­کند. در عصرِ تولیداتِ لحظه­ای، آموزش­های فوری عنصر اساسی برای کسب موفقیت سازمان­ها محسوب می­شوند. با افزایش نرخ بیکاری و ایجاد شکاف رو به رشد بین مهارت­های نیروهای کار، شرکت­ها حریصانه در جستجوی نیروی کار متخصص و کاردان هستند. مؤسساتی که سیاست آموزش مداوم را برای کارکنان خود پیش می­گیرند، کارکنان بیشتری را برای خود حفظ می­کنند که در آینده همین کارکنان می­توانند به عنوان نیروهای کاردان و متخصص، به شرکت سود برسانند. با استفاده از روش­های مرسوم آموزش، معمولاً سازما­ن­ها هزینه زیادی را برای رفت و آمد و محل برگزاری دوره­های آموزشی می پردازند؛ به طوری که تقریباً دوسوم هزینه آموزش را هزینه حمل و نقل تشکیل می­دهد. به این ترتیب، گذشت زمان نمی­تواند سوددهی لازم را برای سازمان و مؤسسه به همراه داشته باشد. به علاوه با مشکلات جامعه­های امروزی رفت و آمد منجر به افت بازدهی افراد در فراگیری دانش خواهد شد. از طرفی، با پیشرفت فناوری اطلاعات، مرزهای تجاری کمرنگ تر و رقابت­های جهانی شدیدتر می­شوند. همچنین، استفاده از روش­های کارامدتر برای آموزش نیروی کار پراکنده در نقاط جغرافیایی مختلف، اهمیت ویژه ای می­یابد.

تجارت امروز، درمقایسه با گذشته، دارای مکان­های بیشتری درنقاط مختلف جغرافیایی و کارمندان بیشتری با فرهنگ­ها و تحصیلات گوناگون است. بنابراین باید برای ارتباط با سازمان­های دیگر، اطلاعات بیشتری در حداقل زمان ممکن داشته باشد. با استفاده از آموزش الکترونیکی، فراگیران قادرند به صورت نیمه وقت یا حتی تمام وقت مشغول کار باشند. علاوه بر این، سازمان­ها و مدیران آموزشی نیز می­توانند نحوه تدریس و دانشجویان را ارزیابی­کنند.

معمولاً افراد بزرگسال آموزش را برای ارتقای حرفه یا سطح درآمد خود به کار می­گیرند. در اقتصاد نوین، حتی کارکنان قدیمی که دوره بازنشستگی آنها نزدیک است نیز به آموزش نیاز دارند. کاهش نرخ تولید و فقدان کارکنان متخصص سبب شده­است که سیستم­های آموزشی در پی شناسایی نیازهای گروه­های آموزشی بزرگسالان باشند. شایان ذکر است که سریع­ترین میزان رشد کاربران اینترنت در امریکا به افراد بالای پنجاه سال تعلق دارد.

در دنیای امروزی دیدگاهی غیرسنتی نسبت به زمان و فضای کار وجود دارد و انجام­ شدن کار مهم­تر از رعایت مکان و زمان آن است. اغلب مؤسسات با سیستم­های آموزشی سنتی قادر به مقابله با چالش­هایی مانند حفظ نیروی کار و حذف رقبای خود نیستند و آموزش سنتی با ابتکارات و فناوری­های جدید تجاری ارتباطی ندارد. آموزش در سیستم­های نوین آموزشی فرایندی طولانی مدت و همیشگی است. این سیستم­های آموزشی، آموزش مقطعی (همانند دوره کارشناسی) را تنها برای کسب اطلاعات کلی لازم می­دانند و آموزشِ نحوه به کارگیری اطلاعات با توجه به نیازهای شغلی با استفاده از شیوه های نوین آموزشی را ضرورتی در کنار آموزش­های رسمی می­دانند.

در حال حاضر با دسترسی فزاینده به اینترنت و سهولت استفاده کاربران از آن، دریچه ای به روی بازار جهانی گشوده شده که در آن موانعی مانند زبان و سدهای جغرافیایی در امر آموزش از بین رفته­است. در سال­های اخیر، اقتصاد مبتنی بر خدمات جایگزین اقتصاد مبتنی بر تولید شده­است. در اقتصاد قدیم، ارزش افزوده به طور عمده با سرمایه­های مالی تامین می­شد در حالی که در اقتصاد جدید این ارزش افزوده را سرمایه های فکری یا مغزافزارها تامین می­کنند. از آنجا که سطح دانش و مهارت­های انسانی به سرعت رو به گسترش است، نیاز به کسب علم و مهارت در تمام طول عمر کاری رو به افزایش است. در زمان انقلاب فناوری و جهانی شدن، مدرک تحصیلی چهارساله دانشگاهی صرفاً نقطه آغاز آموزش­های پیوسته بعدی است.

در آغاز قرن جدید، مؤسسات و سازمان­ها آموزش را بیشتر سلاحی رقابتی تلقی می­کنند و آن را هزینه زا نمی­دانند. موفقیت­های تجاری به کیفیت عملکرد کارکنان وابسته است و این کیفیت بستگی به آموزش دارد. مدیران ارشد سازمان­ها به این نتیجه رسیده­اند که کلید موفقیت آنان در افزایش دانش و مهارت­های کارکنان است.

بنابراین، برای حفظ بقای خویش در بازار رقابتی، اقدام به آموزش سریع کارکنان خود با استفاده از فناوری­های پیشرفته، مؤثر و ارزان کرده­اند. اقتصاد نوین جهانی رقابت­های پیچیده­تری را بین افراد مطرح می­کند که سطح بالاتری از تحصیل و آشنایی با فرهنگ رایانه­ای، تحلیل اطلاعات و مهارت­های ترکیبی را می­طلبد. در حال حاضر، بین وضعیت آموزشی نیروی کار و اقتصاد مبتنی بر دانش فاصله زیادی وجود دارد، به نحوی که بیش از ۴٠ درصد نیروی کار در سطح پایینی از دانش هستند. باقی ماندن در صحنه رقابت­های بین المللی نیازمند بازنگری کامل در برنامه­ها و روش­های آموزشی مرتبط با آماده­سازی نیروی کار است. به طور کلی باید محیط­های آموزشی و کاری دوباره طراحی شوند تا افراد را برای انجام وظیفه در جامعه اطلاعاتی آماده کنند.

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، پیشرفت فناوری اطلاعات و فرو ریختن سد مبادلات تجاری موجب سهولت تجارت در سراسر جهان شده­است. با برداشته شدن مرزها رقابت جهانی تشدید می­شود. تجارت در عصر حاضر مکان­های بیشتری را در موقعیت­های زمانی مختلف در اختیار دارد و کارکنان بیشتری را با فرهنگ­های مختلف و سطوح علمی متفاوت به خدمت می­گیرد. بنابراین، لازم است که اطلاعات بیشتری برای رقابت­ها در اختیار کارفرمایان قرار گیرد. اکنون سازمان­ها در پی راه­های مؤثرتر با نوآوری بیشتر برای آموزش نیروی کار خود در نقاط جغرافیایی مختلف هستند.

به طور کلی از دلایل ضرورت رویکرد به آموزش الکترونیکی میتوان به دو مورد اشاره کرد‌:

الف– دائمی­ شدن فرایند آموزش.

ب– امکان افزایش کلاس­های مجازی.

الف– دائمی شدن فرایند آموزش

در اقتصاد نوین، سازمان­ها باید نیروی کار خود را به روز نگه دارند و به منظور دستیابی به این هدف، در پی روشی هستند که به کمک آن، انگیزه و نوآوری کارکنان خود را در آموزش دائمی افزایش دهند.

در همین راستا، اینترنت در امر آموزش نقش مهمی یافته­است. اینترنت که با ظهور تجارت الکترونیکی و باز شدن مرزهای تجاری بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت، اکنون در حال شکستن مرزهای جغرافیایی در امر آموزش است.

امکان برگزاری آزمون از جمله مواردی است که online دوره­های آموزشی می­تواند از طریق اینترنت انجام شود. افزایش تعداد استفاده کنندگان از اینترنت در سال­های اخیر، نشانگر فزونی رشد استفاده از اینترنت است.

تعداد زیادی از شرکت­ها بخش­هایی از فعالیت­های آموزشی­شان را به واحدهای مشاوره­ای خارجی یا شرکت­های دیگر واگذار می­کنند تا از این راه، بخشی از هزینه­های آموزشی و اداری خود را کاهش دهند. شرکت­های انتشاراتی نیز به سوی همبستگی بین روش­ها و مشارکت با فروشندگان فناوری آموزشی پیش می­روند. پذیرش استانداردهای جامع و کامل ضروری است. با فناوری­های جدید استاندارد شده و ظهور راه­حلهای آموزش الکترونیکی تعاملی، به زودی شاهد عرضه آموزش­های Online بر روی شبکه خواهیم بود.

در گذشته­ای نه چندان دور، توسعه­دهندگان محتویات درسی، برای تولید دو ساعت برنامه آموزشی به حدود شش ماه وقت نیاز داشتند، ولی امروزه با افزایش رقابت و ظهورآموزش الکترونیکی، دیگر شرکت­های آموزشی نه تنها شش ماه، بلکه شش هفته هم برای توسعه یک واحد درسی فرصت نخواهند داشت. در صنایع نرم افزار و IT، چرخه تحقیق و توسعه شتاب زیادی پیدا کرده­است و به موازات آن، توسعه مشابهی برای آموزش الکترونیکی نیز پیش بینی می­شود.

ب– امکان افزایش کلاس­های مجازی

یکی از ویژگی­های رویکرد به آموزش الکترونیکی، توجه به نیازهای جامعه است. دراین رویکرد برگزاری کلاس برای ارائه بر روی شبکه Online ممکن می­شود. در مدل آموزشی جدید علاوه بر دسترسی به تمامی موارد کلاس­های واقعی، از امکانات عمده دیگری نیز استفاده می­شود.

با توجه به مطالب عنوان شده در مورد ضرورت به کارگیری آموزش الکترونیکی، به نظر می­رسد که سیستم­های آموزش سنتی برای حفظ بقا در امر آموزش، به جز افزودن حرف e به نحوه آموزش خود و همگامی با سیستم­های آموزش الکترونیکی راه دیگری نخواهند داشت.

۱-۲- مفاهیم پایه در آموزش الکترونیک:

لغات:

E-learning . Virtual learning . Computer based training . Distance learning . computer assisted instruction  . online learning

اگر در کنفرانسی در مورد تکنولوژی‌های جدید آموزشی شرکت کنید، ممکن است همه یا تعدادی از این واژه‌ها را بشنوید. ممکن است معنی همه یا بعضی را ندانید. حتی اگر معنی همه آنها را هم بدانید، ممکن است از خود بپرسید که این‌ها چه تفاوتی با هم دارند؟. معنی هریک چیست و کدام مفید‌تر است؟. این نکات را خود سخنران هم ممکن است نداند. در واقع اینها مفاهیمی هستند که همراه با این علم از زبان انگلیسی وارد زبان ما شده اند . در زبان انگلیسی هریک مفهوم جداگانه‌ای دارند ( گرچه تا حدودی معانی مشترک دارند ) ولی در زبان فارسی ممکن است هر یک را بجای دیگری بکار ببریم. یا در یک مقاله ، برای رساندن یک مفهوم، از همه آنها استفاده کنیم. در این یادداشت قصد داریم مفهوم تعدادی از این عبارات را بررسی کنیم.

در ابتدا بهتر است معانی واژه‌های Learning , Training , Education, Instruction و Teaching را بررسی کنیم. واژه Learning در فرهنگ باطنی به معنای یادگیری و فراگیری آمده است. طبعا در این مفهوم، محصل ( فراگیر) نقش عمده را دارد. حال آن که واژه Teaching تعلیم و آموزش معنا می‌دهد و ظاهرا فاعل آن معلم و مدرس است.Training  بیشتر به معنای فن‌آموزی، آموزش مهارت و تمرین‌ دادن است.Education یعنی تعلیم و تربیت و معنای عام‌تری نسبت به بقیه دارد و فاعل آن نیز عام تر است. معنی Instruction تا حدودی شبیه Teaching است و معنای تعلیم‌ دادن دارد. تعدادی واژه دیگر هم در این زمینه هست که ذکر نمی‌کنم. موضوع اینجاست که هنگام ترجمه به فارسی، ما تفکیک چندانی بین این معانی قائل نمی‌شویم و این باعث در هم پیچیدگی مفاهیم خواهد شد. بهتر است به واژه‌ها بپردازیم.

E-learning (electronic learning): آموزش الکترونیک (فراگیری الکترونیک). هر آموزشی که کامپیوتر نقشی در آن داشته باشد. می تواند گفت عام‌ترین مفهوم در این زمینه است و بقیه مفاهیم را نیز در بر می گیرد.

Virtual learning : آموزش مجازی. مفهوم مجازی در اینجا مخالف حقیقی نیست. می‌توان گفت که این مفهوم نیز تقریبا کلی است و همه آموزش‌هایی را که کامپیوتر در آنها دخیل است شامل می‌شود.

 (Computer based training) : C.B.T آموزش مبتنی بر کامپیوتر آموزشی که در آن کامپیوتر نقش رسانه آموزشی را دارد.

Instruction) (computer assistedi : C.A.I آموزش به کمک کامپیوتر. در این مفهوم، معلم برای تکمیل و موثر‌سازی آموزش خود، از کامپیوتر کمک می‌گیرد.

Distance learning : آموزش از راه دور. این مفهوم فقط منحصر به کامپیوتر نیست و آموزش از طریق رادیو، تلویزیون و مکاتبه را نیز در بر دارد.

Online learning : آموزش از طریق اینترنت، هر نوع آموزشی که اینترنت و شبکه در آن دخالت داشته باشند.

۱-۳-آموزش الکترونیکی در ایران :

داستان گسترش آموزش های مجازی در فضای آموزش عالی ، از تاسیس دانشکده مهندسی فناوری اطلاعات دانشگاه امیرکبیر http://www.aku.ac.ir/ آغاز شد . در این دانشکده که فعالیت مجازی دارد ، برخی از دوره های فنی و مهندسی مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت از راه دور تدریس می شود .

موفقیت های این دانشکده و برنامه های کلان دولت در جهت فراگیر تر کردن سطح آموزش عالی در استان های مختلف و ارائه امکانات بیش تر و بهتر به مراکز آموزش عالی استان ها و مراکز محروم ، رویکرد توسعه و راه اندازی سیستم های آموزش الکترونیکی را در دانشگاه های کشور گسترش داد.

ما حصل برنامه های تقویت آموزش از راه دور در مراکز آموزش عالی کشور که با کمک طرح تکفا http://www.takfa.ir نیز ، دنبال گردید ، ایجاد دوره های مختلف کارشناسی و کارشناسی ارشد به صورت از راه دور در چند دانشگاه مشهور تهران و شهرستان گردید . در این دانشگاه ها ، دانشجو می تواند بدون شرکت در آزمون ورودی یا کنکور سراسری ، و تنها بر اساس توان علمی و مالی دانشجو ، به انتخاب واحد در رشته مورد علاقه معرفی شده توسط دانشگاه مجازی ، پرداخته و پس از طی دوره دانش پذیری ، در صورت کسب حداقل های لازم ، به مرحله دانشجوی رسمی وارد شود و ادامه تحصیل دهد .

تحصیل در این دوره ها در هر مقطعی ، به صورت سایت اینترنتی و آموزش های الکترونیکی میسر شده است و امکان تعاملات الکترونیکی متنی و صوتی گسترده و فراگیری بین دانشجو و استاد برقرار شده است که نمونه های موفق آن را می توان در دانشگاه های مختلف مرتبط مشاهده کرد.

نمونه ها

دانشگاه علم و صنعت ایران ، یکی از نمونه های بارز برگزاری دوره های آموزش الکترونیکی تحصیلات عالی در کشور است که از سال گذشته در این باره فعالیت های ارزنده ای داشته است . سایت این دانشکده که درنشانی : http://www.elearning-iust.ir/ قراردارد، در خصوص ۳ رشته مقطع لیسانس و ۲ رشته مقطع فوق لیسانس از راه دور این دانشگاه ، اطلاعات جامعی را ارائه کرده است.

برای نخستین بار فرم ها و جزئیات ثبت نام مقاطع فوق لیسانس این دانشگاه اعلام شد که متوسط هزینه های ۲ سال یک دانشجو برای تحصیل در مقطع فوق لیسانس این دانشگاه ، ۶ میلیون تومان محاسبه شده که به عقیده شمار زیادی از علاقمندان به این نوع تحصیلات عالیه ، رقم بالایی به شمار می آید.

این دانشگاه حتی سرویس خط اینترنت پر سرعت را نیز برای دانشجویان فراهم نکرده و معلوم نیست ااین هزینه بالا  بر اساس چه صورت هزینه هایی از دانشجو در هر ترم دریافت می شود. آن هم در وضعیتی الکترونیکی که استاد و مکان آموزشی و کتاب و امکانات دیگر مانند روش سنتی قرار نیست در اختیار دانشجو قرار بگیرد و قطعا هزینه راه اندازی الکترونیکی دروس مقطع فوق لیسانس این قدر هزینه ندارد که برای هر دانشجو، ترمی ۱٫۵ میلیون تومان هزینه داشته باشد ! رئیس دانشکده مجازی دانشگاه علم و صنعت در مورد گسترش شبکه های اطلاع رسانی در عصر جدید معتقد است : گسترش شبکه های رایانه ای در سراسر دنیا تا به امروز و تأثیرات شگرفی که فن آوری جدید اطلاع رسانی بر توسعه و تحولات علمی، فنی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و اجتماعی داشته موجب سرعت بخشیدن به ارتباطات و تبادل اطلاعات بین میلیون ها انسان و هزاران سازمان ملّی و بین المللی گردیده است .

اما گویا ، شبکه های اطلاع رسانی به جای ان که سرعت و دقت و کیفیت را با هزینه به مراتب کم تر و بهتری نسبت به روش های سنتی در اختیار کاربران قرار بدهند ، در افزایش هزینه های سنتی (غیر الکترونیکی) افزوده اند. اکنون هزینه تحصیل در دانشگاه آزاد ، پیام نور و حتی شبانه دولتی ، کم تر از رقمی است که این دانشکده اعلام کرده است .

این در حالی است که وضعیت تحصیلی برای مقاطع لیسانس که طول دوره بیش تری دارند نیز زیاد تصور می شود . دانشگاه شیراز برای پیش ثبت نام از متقاضیان تحصیل در دوره کارشناسی ارشد تجارت الکترونیک رقم حداقل ۵ میلیون تومان را برای تحصیل از راه دور دانشجویان متقاضی در این رشته اعلام کرد . این رقم نیز مورد اعتراض جمع کثیری از علاقمندان به تحصیل در رشته جدید e-commerce قرار گرفت، به گونه ای که با وجود درج خبر ثبت نام در خبرگزاری ها و برخی رسانه های خصوصی، استقبال خیلی گسترده ای از سایت http://www.reisu-fars.com/ نشد و این مسئله موجب نشد تا خیلی از جماعت کنکوری هایی که در اعلام اسامی اخیر جز پذیرفته شدگان قرار نگرفتند به دوره های کارشناسی از راه دور فنی و مهندسی این دانشگاه مراجعه کنند. در حالی که قبل از برپایی این دوره ها رقم پیش بینی استقبال عمومی از این دوره ها بسیار بیش تر انتظار می رفت .

جدول شماره ۱ ) نمونه ی فعالیت هایی که در زمینه E-Learning در دانشگاه های ایران انجام شده است:

۱-۴- مزایای آموزش الکترونیکی

هدف آموزش الکترونیکی ارتقای دانش و مهارت­های نیروی انسانی با بکارگیری برنامه­ای به روز و مقرون به صرفه است. حتی اگر کارمندان مؤسسه­ای وقت کافی برای حضور در کلاس­های سنتی داشته باشند، باز هم آموزش­های زنده مبتنی بر کلاس درس هزینه بالایی برای شرکت ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، کارمندان باید هم­زمان با پیشرفت فناوری، اطلاعات خود را به روز کنند. از مزایای دیگر آموزش الکترونیک می توان به این موارد اشاره کرد:

الف– آموزش همیشگی برای همه کس و در همه جا

در این نوع آموزش، دسترسی فراگیران به مطالب و محتوای دوره وابسته به زمان ومکان نیست. اینترنت می­تواند راه حلی منطقی برای سازمان­ها باشد و دستیابی به اهداف آموزشی آنها را محقق سازد. از طریق شبکه­های رایانه ای دسترسی به آموزش الکترونیک دائمی بوده و محدودیتی از لحاظ استفاده از آن برای کارمندان، دانشجویان و نیز بقیه افراد جامعه وجود ندارد. تنها نیاز اصلی برای استفاده از آموزش مبتنی بر رایانه و آموزش­های Online، داشتن یک رایانه است.

همچنین، در آموزش الکترونیکی افراد قادرند در هر ساعت از شبانه روز و در تمام هفته به فراگیری اطلاعات مورد نیازشان بپردازند.

ب– صرفه­جویی در هزینه­ها

درآموزش الکترونیکی از هزینه­های رفت و آمد و هزینه­های مربوط به اساتید و مشاوران کاسته و از اتلاف وقت جلوگیری می­شود. در این آموزش، دوره­های آموزشی می­توانند به جلسات کوتاه­تری تقسیم شده و در عوض در روزها و هفته­های بیشتری ارائه شوند. درآموزش الکترونیکی، مؤسسات کارمندان خود را از دست نمی­دهند و بازدهی کارکنان افزایش می­یابد، زیرا به رفت و آمد در ساعات پر ترافیک نیاز نیست.

پ- همکاری و تعامل

راه حل آموزش الکترونیکی، همچون آموزش سنتی، موجب تعامل بین دانشجو و استاد برای درک بهتر مفاهیم می­شود با این تفاوت که در بحث بین دو دانش آموز، دیگر اعضای کلاس می­توانند بدون توجه به بحث، به ادامه آموزش بپردازند و ناگزیر از شرکت در بحث نمی­شوند.

فنون ارتباطات و تدریس در محیط Online، تعامل­ها را ممکن می­سازد.

(فایل کامل این پروژه ۱۱۵( صد و پانزده) صفحه word همراه با منابع و ماخذ می باشد.)

در تمامی ساعات شبانه روز >> پرداخت آنلاین و دانلود آنی فایل پس از پرداخت.